لنیک و کیل (۲۰۰۵) بر اساس نظرات خود، پرسشنامه‌ی چهار بعدی برای اندازه‌گیری هوش اخلاقی ابداع کرده‌اند که در پژوهش حاضر از آن استفاده شده است.

۲-۲- تحقیقات پیشین

۲-۲-۱- هوش عاطفی و کیفیت زندگی

از آنجا که کیفیت زندگی شامل مؤلفه‌های سلامت روان، سلامت جسمانی، کیفیت محیط زندگی و ارتباطات اجتماعی است. در اینجا نتایج پژوهش‌ها به تفکیک این مؤلفه‌ها ارائه می‌گردد.

هوش عاطفی و سلامت روان

در فرا تحلیلی که توسط شوته، مالوف، تورتینستون و روکی^[۷۶] (۲۰۰۷)، انجام شد، مشخص گردید که هوش عاطفی با سلامت روان و سلامت جسمانی رابطه مثبتی دارد. پژوهش‌های داودا و هارت (۲۰۰۰)، تجلی (۱۳۸۶)، ساکلوفسکی، آستین و مینسکی^[۷۷] (۲۰۰۳)، حاکی از آن هستند که هوش عاطفی با سلامت روان رابطه مثبتی دارد.

پژوهش‌ها حاکی از رابطه معکوس هوش عاطفی با افسردگی (اسلاسکی و کارت‌رایت^[۷۸] ۲۰۰۲؛ داودا و هارت، ۲۰۰۰)، و اضطراب (باستین، برنز و نتلبک^[۷۹]، ۲۰۰۵) هستند. سلیگمن (۲۰۰۲)، نشان دادند که خوش‌بینی (که یکی از ابعاد هوش عاطفی است)، با سلامت روان، رابطه مثبت و معناداری دارد. افرادی که از هوش عاطفی بالاتری برخوردارند، شادتر هستند و با مشکلات زندگی بهتر سازگار می‌شوند و به گونه‌ای مؤثر به کنترل هیجانات و عواطف خود می‌پردازند و بدین ترتیب موجبات سلامتی خود را فراهم می‌آورند (مارتین، پولیک-دوریس، لارسن و ویر^[۸۰]، ۲۰۰۳؛ فارنهام، ۲۰۰۳). ‌بنابرین‏ با توجه به پژوهش‌های انجام شده، می‌توان چنین انتظار داشت که هوش عاطفی با سلامت روان رابطه مثبتی داشته باشد.

هوش عاطفی و سلامت جسمانی

توانایی تنظیم احساسات و عواطف که یکی از ابعاد هوش عاطفی است، با سلامت جسمی ارتباطی قوی دارد (صفری، ۱۳۸۶). افرادی که قادر به کنترل خشم و عصبانیت خود نیستند، آمادگی بسیاری برای مبتلا شدن به بیماری های قلبی دارند و شواهد پژوهشی رابطه بین این دو را تأیید نموده‌اند (امجدی، ۱۳۸۶). عدم توانایی کنترل عواطف منفی و یا فقدان این باور که فرد می‌تواند عواطف منفی خود را کنترل نماید و یا مهارت کافی در این زمینه ندارد، سبب افزایش آسیب‌پذیری فرد در برابر استرس و فشار های روانی می‌گردد (سالووی، روتمن، دت‌ویلر و استوارد^[۸۱]، ۲۰۰۰). در همین راستا، در پژوهشی، سیاروچی و همکاران (۲۰۰۰)، ‌به این نتیجه رسیدند که کسانی که در هوش عاطفی نمرات بالاتری دارند، می‌توانند به راحتی با استرس‌ها و فشارهای زندگی روزمره، مقابله کرده و همچنین قادرند احساسات خود را کنترل و بیان نمایند، ‌بنابرین‏ از نظر جسمی و روانی نسبت به کسانی که هوش عاطفی پایین‌تری دارند، سالم‌تر هستند (سالووی و همکاران، ۲۰۰۰). علاوه بر این، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مدیران دارای هوش عاطفی بالاتر، از سلامتی بیشتری نسبت به کسانی که هوش عاطفی پایین‌تری دارند برخوردار هستند (اسلاسکی و کارترایت، ۲۰۰۲). ‌بنابرین‏ با توجه به پژوهش های انجام شده می‌توان چنین انتظار داشت که هوش عاطفی با سلامت جسمانی رابطه مثبتی داشته باشد.

هوش عاطفی و کیفیت ارتباطات اجتماعی

در پژوهش بشارت (۱۳۸۴)، مشخص شد که بین هوش عاطفی و مشکلات بین شخصی دانشجویان، همبستگی منفی و معناداری وجود دارد. هوش عاطفی، توان همدلی با دیگران، سازش اجتماعی و رضایت از زندگی را افزایش و مشکلات بین شخصی را کاهش می‌دهد و زمینه بهبود روابط اجتماعی را فراهم می‌کند. علاوه بر این هوش عاطفی با کیفیت ارتباطات فعلی فرد با دیگران نیز، دارای همبستگی مثبت است، یعنی کیفیت ارتباط با دیگران در افراد دارای هوش عاطفی بالاتر، بهتر از کیفیت ارتباط در افراد دارای هوش عاطفی پایین‌تر است (یوسفی، ۱۳۸۲). سیاروچی و همکاران (۲۰۰۰) نیز دریافتند که افراد دارای هوش عاطفی بالاتر، برون‌گرا‌تر بوده و دارای عزت نفس بیشتری هستند.

پژوهش‌ها حاکی از آن هستند که بین آگاهی عاطفی و هوش عاطفی رابطه وجود دارد (مالوف و شوته، ۱۹۹۸). از طریق این آگاهی است که فرد می‌تواند احساسات خود را کنترل کرده و آن ها را با موقعیت انطباق دهد. از فردی که دارای آگاهی بالا نسبت به احساسات خود است انتظار می رود، که اجتماعی‌تر بوده و در مهارت‌های اجتماعی، قوی‌تر باشد (مالوف و شوته، ۱۹۹۸). سرانجام اینکه صفری (۱۳۸۶)، نشان داد که هوش عاطفی و کیفیت ارتباط با دیگران به صورت مثبت و معناداری، رابطه دارند. ‌بنابرین‏ با توجه به پژوهش‌های انجام شده می‌توان چنین انتظار داشت که هوش عاطفی با کیفیت ارتباط با دیگران، رابطه مثبتی داشته باشد.

۲-۲-۲- هوش اخلاقی و کیفیت زندگی

با توجه به اینکه پژوهشی که به طور کلی رابطه هوش اخلاقی و سلامت روان را نشان دهد یافت نشد، در اینجا به بررسی رابطه بخشش یکی از ابعاد هوش اخلاقی با ابعاد کیفیت زندگی، پرداخته می‌شود.

بخشش و سلامت روان

بیشتر تحقیقات انجام شده در این زمینه، بیانگر تأثیر مستقیم بخشش (یکی از ابعاد هوش اخلاقی) بر سلامت روان هستند. برای نمونه، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که عفو در کاهش اضطراب (هبل^[۸۲] و ان‌رایت، ۱۹۹۳؛ فریدمن^[۸۳] و ان‌رایت، ۱۹۹۶؛ سابکوویاک^[۸۴] ، ۱۹۹۵؛ کایل^[۸۵] و ان رایت، ۱۹۹۷)، افسردگی (فریدمن، ۱۹۹۵؛ رأی‌^[۸۶]، ۱۹۹۹؛ کواتس^[۸۷]، ۱۹۹۷)، غصه و اندوه (کایل، ۱۹۹۶؛ کایل و ان‌رایت، ۱۹۹۷)، خصومت و دشمنی (کواتس، ۱۹۹۷)، جراحت‌های درونی (رأی‌، ۱۹۹۹)، اصلاح روابط بین‌فردی (مک‌کالاف^[۸۸] و ورتینگتون، ۱۹۹۵)، بالا بردن عزت نفس (کواتس، ۱۹۹۷) و داشتن امیدواری (فریدمن و ان‌رایت، ۱۹۹۶)، که همگی از ابعاد سلامت روان هستند مؤثر است. در پژوهشی که در زمینه بخشش در دانشجویان پزشکی صورت گرفته، به نقش آن در سلامت روان پرداخته شده است. دانشجویان دارای بخشش و گذشت بالا در مقایسه با گروه دیگر خود، در بعد رفتاری از افسردگی، اضطراب و مشکلات در روابط بین فردی کمتری برخوردار بودند (غباری بناب، کیوان زاده، وحدت تربتی، ۱۳۸۶).

بخشش و سلامت جسمانی

در پژوهش‌های خدابخش و کیانی (۱۳۹۲)، لور^[۸۹] (۲۰۰۵)، ویت ولیت^[۹۰] (۲۰۰۲) به رابطه مثبت و معنی‌دار بخشش و سلامت جسمانی اشاره شده است. خدابخش و کیانی (۱۳۹۲) دریافتند، سلامت جسمانی توسط بخشش، پیش‌بینی می‌گردد. بر اساس تحقیقات وب (۲۰۰۳)، اشخاصی که به لحاظ بخشش در سطح بالاتری هستند، در هنگام مواجه با آسیب، واکنش‌های فیزیولوژیکی پایین‌تری و نشانه های فیزیکی کمتری را در مقایسه با گروه کنترل نشان می‌دهند. خاطراتی که در آن ها فرد، شخص خاطی را مورد بخشش قرار نمی‌دهد؛ تظاهرات چهره ای منفی تولید می‌کند و باعث افزایش فعالیت دستگاه سمپاتیک و سیستم قلبی عروقی می‌شود (ویت و لایت، ۲۰۰۰).

بخشش و روابط اجتماعی

در پژوهش‌های خدابخش و کیانی (۱۳۹۲)، غباری بناب و همکاران (۱۳۸۷) به رابطه مثبت و معنادار بخشش با روابط اجتماعی اشاره شده است. طبق تحقیقات در روابط اجتماعی، افرادی که به لحاظ بخشش در سطح بالاتری هستند، نسبت به افرادی که در بخشش در سطح پایین‌تری قرار دارند، رضایت بیشتری کسب می‌کنند (آل مابوک، ان‌رایت، کاردیس^[۹۱]، ۱۹۹۵). بخشش باعث افزایش حمایت اجتماعی و بالابردن احساس نزدیکی با دیگران می‌شود (خدابخش وکیانی، ۱۳۹۲).

۲-۲-۳ – هوش عاطفی و همدلی

به نظر می­رسد باید جمع بین این دو را به عنوان اهداف تحلیل قراردادها جست وجو کرد. در واقع هر دو رویکرد به دنبال اجرای قرارداد هستند درحالی که رویکرد اقتصادی بر اجرای کارآمد و مطلوب قرارداد تأکید دارد و امکان آن را فراهم ‌می‌آورد. در نتیجه در ضمن رعایت مصالح اجتماعی، منافع خصوصی افراد نیز تأمین می­ شود.

۳٫۳ مبحث سوم: دلایل نقص قراردادی و ضرورت انعقاد قرارداد باز

۳٫۳٫۱ گفتار نخست: ضرورت انعقاد قراردادهای باز

از منظر اقتصادی، حقوق قراردادی اهدافی دارد که دستیابی به آن­ها مستلزم استفاده از قراردادهای باز است.

۳٫۳٫۱٫۱ مقابله با فرصت طلبی

افراد برای برآورده ساختن نیازهای خود به انعقاد قرارداد روی می ­آورند. در ابتدای ایجاد روابط حقوقی اطلاعات کافی از زمینه مورد نظر وجود ندراد و بیش­تر اطلاعات به صورت نابرابر میان دو طرف توزیع شده است به گونه‌ای که یک طرف از حال و آینده بازار آگاهی زیادی دارد. ابهام قراردادی نیز فرصت طلبی^[۱۱۳] را تشدید می­ کند.

زمانی که حقوق و تعهدات طرفین به طور دقیق تعیین می­ شود نابرابری آنان اثر چندانی ندارد. در زمان نقص قراردادی و تعیین بخش ناقص به تشخیص طرف قوی خطر وجود دارد. چه این که نقص قرارادادی نفع شخصی فرد را از قرارداد شدت می­بخشد و او در پوشش نقص­ها به سود خود می­اندیشد و عمل می­ کند. ‌بنابرین‏ نابرابری اطلاعاتی، ابهام و اختیار رفع نقص به یکی از دو طرف زمینه ­های اساسی فرصت طلبی و عدم اجرای مطلوب قرارداد هستند.

حقوق قراردادی به مقابله با فرصت طلبی برمی­خیزد و تعهد به انعقاد قرارداد با رعایت حسن نیت و تعهد به اطلاع رسانی و استفاده از شروط تکمیلی کارآمد را برای مقابله با فرصت طلبی پیشنهاد می­ کند. چنان­که رویه قضایی فرانسه برخلاف بند ۳ ماده ۱۱۳۴ قانون مدنی که حسن نیت را محدود به اجرای قرارداد ‌کرده‌است، آن را در مرحله انعقاد نیز جاری می­ کند. ‌بنابرین‏ تعهد به حسن نیت مانع از بهره برداری یک طرفی از بی­ثباتی و نقص قراردادی می­ شود.

۳٫۳٫۱٫۲ کاهش هزینه­ های معاملاتی

هزینه­ های انعقاد قرارداد که از آن با عنوان هزینه­ های معاملاتی^[۱۱۴] یاد می­ شود بر دو دسته­اند: هزینه­ های معاملاتی قبلی و هزینه­ های معاملاتی بعدی.

هزینه ­هایی که زمینه ­های انعقاد قرارداد را فراهم ‌می‌کنند شامل هزینه­ های مذاکره، بحث بر سر شروط، طراحی سند، برگزاری جلسه و… که در زمان گفت و گو پیرامون قرارداد بر دو طرف تحمیل می­ شود، هزینه جست و جوی شریک قراردادی، زمان و منابعی که برای جست و جو و بررسی فرصت­های قراردادی، کشف اطلاعات و افشای آن صرف ‌می‌کنند و هزینه­ ناشی از محرومیت سایر افراد از ورود ‌به این رابطه حقوقی و طرف معامله واقع شدن، هزینه­ های معاملاتی قبلی و هر آن­چه برای کسب اطلاع و پیش‌بینی تعهدات دو طرف در هر یک از وضعیت­های احتمالی آینده، راه اندازی حرکت نظام اقتصادی و اجرای کارآمد قرارداد در آینده صرف می­ شود، هزینه­ های معاملاتی آینده هستند.

قراردادهای باز هزینه­ های دسته دوم را منتفی می­ کند. بی آن که اثری در هزینه­ های گروه اول داشته باشد. فرض بر آن است که اگر هزینه پیش‌بینی قبلی خطر بیش از هزینه تعیین آن در آینده باشد، نقص قراردادی ترجیح دارد و در صورتی‌که هزینه پیش‌بینی قبلی بیس­تر باشد باید از نقص قراردادی اجتناب کرد. به نظر می­رسد فرض دوم بسیار نادر است .

تنظیم قرارداد کامل با دو تردید جدی روبه‌رو است. از یک سو به دلیل نقص اطلاعاتی نمی­ توان کلیه وضعیت­های احتمالی آینده را که در فاصله زمان انعقاد و اجرا رخ می­دهد پیش‌بینی کرد. چه این­که راه‌حل­های مطلوب بسیار پرهزینه و زمان­بر است. از سوی دیگر دو طرف از ارزیابی پیامدهای انتخاب خود ناتوان هستند. در نتیجه محدودیت عقلانی و عدم مهارت به نقص قرارداد منتهی می­ شود. از این جهت ‌می‌توان گفت ناتوانی از انعقاد قرارداد کامل، ذاتی است و ریشه در عقلانیت محدود طرف­ها دارد نه هزینه­ های تعیین مفاد قرارداد. هرگاه این گفته با استقبال مواجه نشود ‌می‌توان این گونه استدلال کرد از آن­جایی که هزینه پیش‌بینی قبلی تعهدات و انعقاد عقد کامل بسیار زیاد است، نقص قراردادی موجه و استفاده از قراردادهای باز توصیه می­ شود.

۳٫۳٫۱٫۳ پیش‌بینی و تعیین خطر

آینده ذاتاً مبهم است و افراد از قرارداد به عنوان ابزاری برای اداره حوادث احتمالی استفاده ‌می‌کنند. باوجوداین محدودیت عقلانی و هزینه­ های معاملاتی، تعیین کلیه شروط قراردادی را برای تخصیص خطر^[۱۱۵] در زمان انعقاد عقد ناموجه می­دانند و استفاده از شروط باز در قرارداد را توصیه ‌می‌کنند^[۱۱۶].

در مواردی که طرفین اطلاعات کافی دارند، خطر در زمان انعقاد قرارداد تخصیص داده می­ شود. اما در موردی که از شرایط آینده اطلاعی در دست نیست، مقرره­ای از سوی آنان پیش‌بینی نمی­ شود. در این شرایط حقوق قراردادی ‌بر اساس قواعد تکمیلی خطرات را تخصیص می­دهد. مداخله دادرس نیز یکی دیگر از راه ­هایی است که شیوه تخصیص خطر بین دو طرف را معین می­ کند. از این رو قراردادهای باز، پوشش قررادادی خطر را به صور مطلوب فراهم می­ کند.^[۱۱۷]

۳٫۳٫۱٫۴ مطلوبیت و کارآمدی

قواعد حقوقی باید امکان اجرای قراردادهای کارآمد را فراهم کند و با کاهش هزینه اجرا بر هزینه نقص قرارداد(خسارت) افراد را به ایفای تعهدات قراردادی خود تشویق کند. در صورتی قرارداد کارآمد است که منافع اجتماعی حاصل از آن بیش از هزینه­ های اجرای آن باشد. قرارداد باز به دلیل انعطاف پذیری، با هزینه اندک با شرایط آینده سازگار می­ شود. از یک سو هزینه انعقاد قرارداد به دلیل حذف عواملی که برای کسب اطلاعات(هزینه­ های قبلی) صرف می­ شود کاهش می­یابد و از سوی دیگر به دلیل انعطاف پذیری ذاتی این قراردادها، هزینه اجرای قرارداد تا میزان قابل توجهی از میان می­رود.

دیگر نیازی به مداخله مقام قضایی و تعدیل تعهدات دو طرف با توجه به شرایط جدید نیست تا تعهداتی ناخواسته بر آنان تحمیل شود. هزینه­ های ناشی از دعاوی و در نتیجه تورم پرونده ­های قضایی رخ نمی­دهد. قواعد تکمیلی نیز افراد را به انعقاد قرراداد با هزینه اندک سوق می­ دهند. با کاهش هزینه­ های انعقاد و اجرای قرارداد، مداخله مقام قضایی و دعاوی، اجرای معاملاتِ کارآمد تسهیل می­شوند.

۳٫۳٫۱٫۵ سازگاری با آینده

اما در بحث طلاق توافقی بعد ازدواج ازنظر فقهی و با توجه به نص ماده ۱۰۹۲‌قانون مدنی زن مستحق کل مهر می‌گردد .ولی در اینجا فقط بحث نزدیکی مطرح نمی‌باشد و بلکه طلاق توافقی یا درخواست گواهی عدم امکان سازش است که در آن زوجین بر روی اصل طلاق‌، مهریه و در صورت داشتن فرزند بر روی حضانت فرزند توافق کرده و درخواست گواهی عدم سازش را می‌دهند. مدارک لازم جهت گواهی عدم امکان سازش (طلاق توافقی) فقط و فقط امضای وکالت‌نامه از طرف زوجین و کپی شناسنامه و سند ازدواج است و همچنین برای خانم برگه تست عدم بارداری ،متأسفانه به دلیل سرعت در جدایی در این نوع طلاق در میان زوج‌های جوان تازه ازدواج‌کرده بیشتر رشد دارد و آن‌هم به دلیل این است که حکم مربوط به درخواست طلاق توافقی معمولاً سریع‌تر صادر می‌شود و ازآنجاکه محاکم با الهام از ماده ۳۴ قانون حمایت خانواده، مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش را سه ماه از تاریخ صدور حکم، تعیین می‌نمایند. و اگر زوجین در مدت این ۳ ماه برای اجرای حکم طلاق اقدام ننماید مهلت اجرای رأی منقضی می‌شود‌ که قبلا هم در تبصره ی ماده ۳۴ بحث گردید کلیه توافقات بر گواهی مذکور ملغی می‌گردد.اگر این شیوه اجرا نشود دعاوی متعددی طرح خواهد شد ازجمله مهریه، نفقه، تمکین، استرداد جهیزیه حضانت در صورت وجود فرزند مشترک و غیره…که رسیدگی به طور متوسط ‌به این پرونده ها و رسیدن به طلاق بیش از سه سال است.لذا زوجین که قصد طلاق توافقی رادارند با توافق قبلی از این شیوه بهره می‌جویند تا ضمن حفظ سلامت روحی فرزندان خود از سرعت رسیدگی ‌به این موضوع در دادگستری هم بهره‌مند شوند. این جدایی و طلاق از طریق عقد صلح است که بعد از توافق و صلح در تمامی موضوعات درنهایت با اجرای صیغه طلاق زوجین از یکدیگر جدا می‌شوند.

مبحث چهارم: شرایط عمل حقوقی

که در دو حالت شرایط ماهوی و شرایط شکلی می‌باشد.

گفتار اول: شرایط ماهوی

که باید رابطه‌ زوجیت موجود بوده یعنی زن و مرد طبق یک عقد به نکاح هم دیگر در آمده باشند و یا شواهدی مبنی بر ازدواج این دو نفر بوده و وجود عوض و منجز باشد.

بند اول: وجود رابطه‌ زوجیت

برای اینکه زن و مرد دادخواست طلاقی را به دادگاه تقدیم نمایند حتماً باید مدرکی را تحت عنوان اثبات زوجیت به صورت قانونی به دادگاه بدهند. ‌بنابرین‏، زن یا مردی که مدعی رابطه زوجیت هستند، باید ادعای خود را به مدد دلایل محکم به اثبات برسانند. رویه عملی دادگاه‌های ما به‌تبع از فقه شیعه درجایی که عقدی مورد تعارض قرارگرفته باشد، این است که اول سراغ اثبات اصل عقد می‌روند و ‌در صورتیکه اصل عقد ثابت شد، از مدعی وجود شرط، دلیل مطالبه می‌کنند. شکی نیست که اقرار مهم‌ترین دلیل اثبات در حقوق ما محسوب شده است و در اثبات زوجیت نیز می‌تواند دلیل متقن و یا محکم‌ترین دلیل به‌حساب آید. ‌بنابرین‏ اگر اقرار با شرایط صحت آنکه در قانون مدنی و قانون آئین دادرسی مدنی مذکور است واقع شود، و حکم دادگاه مبتنی بر آن باشد چنین حکمی قابل‌تجدید نظرخواهی و یا فرجام‌خواهی هم نخواهد بود. اما امروزه با وضع قوانین و مجازات عدم ثبت که برای سردفتر و عاقد برای اثبات زوجیت سند رسمی یا غیررسمی وجود دارد‌ ممکن است زوجین در بدو رابطه زناشویی مبادرت به تنظیم سند کتبی نموده باشند که در قالب سند عادی یا سند رسمی بوده باشد شکی نیست .چنانچه سند رسمی‌ای برای زوجیت در قالب قباله نکاحیه تنظیم‌شده باشد سند مذبور چنانچه ‌مورد ادّعای جعل قرار نگیرد، دلیل مهم برای اثبات رابطه زوجیت است این دلیل بنا به اقتضائات جامعه مدرن امروزی، مهم‌ترین دلیل نیز شناخته می‌شود هرچند ازنظر فقهی دلیل اهمیت سند کتبی به جهت صحت انتساب آن به صادرکننده (مقر) است، دارد. (پورجوادی۱۳۸۰ ۳۰۳).

بند دوم: وجود عوض

البته هرچند که طلاق توافقی دقیقاً به‌مانند خلع و مبارات نیست ولی تا حدودی می‌توان به آان شبیه دانست و تا حدودی باید از قوانین این نوع طلاق بهره ببریم .دادن مالی از سوی زن به مرد در مقابل انجام طلاق، تا وی را از زوجیت رها سازد؛ به گونه‌ای که (زوج) در زمان عده حق رجوع نداشته باشد. به مالی که زوجه می‌بخشد اصطلاحاً فداء یا فدیه می‌گویند و می‌تواند عین، دین یا منفعت باشد و در خصوص مقدار آن نیز ضابطه مشخص نیست و به نحوه توافق طرفین بستگی دارد که در این صورت ممکن است همان مهریه و یا غیر آن و یا مالی به ارزش کمتر و یا بیشتر از مقدار مهریه باشد. همچنین نفقه که در ذمه شوهر است و یا اجرت شیر دادن فرزند در مدت معین می‌تواند فدیه قرار گیرد.

امام خمینی (ره) در این باره می‌فرمایند: «در تحقق خلع، بذل فدیه به عنوان عوض طلاق شرط است و فدیه به هر چیزی که مالیت دارد از عین یا دین یا منفعت باشد- کم یا زیاد- اگرچه بر مهر مسما زیادتر باشد، جایز است؛ پس اگر عین حاضری باشد مشاهده‌ آن کفایت می‌کند و اگر کلی در ذمه یا غایب باشد باید جنس و وصف و مقدار آن را ذکر نماید بلکه بعید نیست که امر در آن از این هم وسیع‌تر باشد. پس فدیه به آنچه به علم برمی‌گردد صحیح است کما اینکه اگر آنچه را که در صندوق است بذل نماید با علم به اینکه مالیّت دارد و فدیه به آنچه در ذمه‌ی شوهر از مهر می‌باشد صحیح است اگرچه فعلاً هر دو آن را ندانند بلکه در مثل آن اگرچه بعداً هم ندانند بنا بر اقوی صحیح است. و صحیح است که شیر دادن فرزندش را فدیه قرار دهد، لیکن مشروط است که مدتش را معین کنند و بعید نیست که بمانند تا آمدن حجاج و رسیدن میوه، صحیح باشد. و اگر کلی در ذمه‌ی زن قرار داده‌شده جایز است که آن را حال و با مدّت با تعیین اجل ـ ولو به‌مثل آنچه ذکر شد ـ قرار دهد.» (امام خمینی. ۱۳۶۴ ۳۳۵۱) در قانون مدنی ایران نیز طلاق خلع به همین نحو تعریف‌شده است. ماده ۱۱۴۶ ق.م مقرر می‌دارد:طلاق خلع آن است که زن به‌واسطه کراهتی که از شوهر خود دارد در مقابل مالی که به شوهر می‌دهد طلاق بگیرد اعم از این‌که مال مذبور عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.

بند سوم: منجز بودن

در بخش های اول این فصل مروری هر چند اجمالی به مباحث نظری مربوط به متغیرهای پژوهش صورت گرفت. مفاهیم سرمایه فرهنگی و انگیزش پیشرفت از دیدگاه های مختلف بیان شده و با توجه به جهت گیری های پژوهش ، ویژگی های مرتبط با آن از لابلای نظریات صاحب نظران و پژوهش های انجام گرفته در این زمینه مورد واکاوی قرار گرفت و سعی شد تصویری ازمهم ترین این ویژگی ها ارائه شود؛در ادامه فصل دوم در بخش بعدی به بحث بر پژوهش های داخلی و خارجی انجام گرفته در رابطه با موضوع پژوهش پرداخته شد.

با توجه به نظریه ها و پیشینه پژوهشی مطرح شده در زمینه متغییرهای وابسته و مستقل؛ومشاهده دیدگاه های مختلف درمورد ارتباط سرمایه فرهنگی با انگیزش پیشرفت هدف عمده این پژوهش این است که آیا انواع سرمایه فرهنگی( تجسم یافته، عینیت یافته و نهادینه یافته) با انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی در ارتباط است؟ و تاثیر انواع سرمایه فرهنگی بر انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی را مورد بررسی قرار دهیم. به منظور نیل ‌به این هدف ساختار منطقی چارچوب نظری را به صورت زیر فرمول بندی کرده ایم:

فصل سوم

روش شناسی تحقیق

در این فصل به بحث ‌در مورد داده ها و روش های تحقیقی پرداخته می شود. این فصل به بررسی وسایل اندازه گیزی و فرایند توسعه آن ها و ابعاد هر یک از این وسایل ، روایی و اعتبار آن ها را قرار می‌دهد. در این فصل به ترتیب پیش آزمون، وسیله اندازه گیری، نمونه و واحد آماری، محیط پژوهش، نحوه جمع‌ آوری داده ها و کدگذاری و استخراج داده ها مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.

۳-۱- روش شناسی پژوهش

انتخاب روش تحقیق در تحقیقات آموزشی بستگی به موضوع تحقیق، اهداف تحقیق و ماهیت آن دارد. این تحقیق جزء روش توصیفی ـ همبستگی می‌باشد.

۳-۱-۱- جامعه آماری:

تعریف جامعه بنا بر نظر اغلب محققان عبارت از همه اعضای واقعی یا فرض که علاقه مند هستیم یافته های پژوهش را به آن ها تعمیم دهیم( دلاور، ۱۳۸۰) یا به عبارتی جامعه آماری از مجموعه ای از افراد یا واحد ها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند.( سرمد و همکاران، ۱۳۸۴؛ ۷۷)

جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر و پسر در مقطع کارشناسی، در دانشکده های روانشناسی و علوم تربیتی، علوم اجتماعی و فنی دانشگاه تهران می‌باشد که در سال ۹۱- ۹۰ به تحصیل اشتغال دارند

۳-۱-۲- نمونه گیری و روش نمونه گیری(حجم نمونه)

با توجه به وسعت جامعه آماری، ماهیت پژوهش و نامتجانس بودن، نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای متناسب انجام شده است که درآن موارد زیر را درنظر گرفته است.( سرایی، ۳۷۲، ۱۴۰).

N= حجم کلی جامعه است که برابر است

Xω^۲σ = واریانس درون گروهی

Z = عدد مربوط به سطح اطمینان که برای ۹۵/. برابر ۹۶/۱ می‌باشد.

ε = درصدخطائی است که پژوهشگر انتخاب می‌کند. که در اینجا برابر با ۰۵/۰ است.

n = حجم جامعه آماری که برابر است با۵۲۱۳

= میانگین کلی

با در نظر گرفتن مطالب ذکر شده، حجم نمونه با این فرمول ‌به این صورت محاسبه می شود.

رقم حاصل از فرمول فوق ۳۹۵ است که حجم نمونه را تشکیل می‌دهد اما در عمل ۴۳۰ نفر اطلاعات جمع‌ آوری گردید. پس از حذف پرسشنامه های ناقص که حدود ۴۵ پرسشنامه بود نمونه آماری به ۳۸۵ نفر کاهش یافت. در نتیجه تجزیه و تحلیل نهایی بر روی داده های جمع‌ آوری شده از سه دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، اجتماعی و فنی دانشگاه تهران صورت گرفته است.

۳-۱-۳- ابزار گردآوری داده ها

برای اندازه گیری مفاهیم در تحقیقات آموزشی از ابزارهای متفاوتی از جمله: مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه و…. وجود دارد که هر کدام با توجه به ماهیت و نوع روش مورد استفاده قرار می گیرند. در این تحقیق از پرسشنامه برای اندازه گیری مفاهیم و متغیرها استفاده شده است. پرسشنامه شامل گویه هایی برای اندازه گیری میزان سرمایه فرهنگی و سایر متغیرهای تحقیق است. در این پژوهش برای جمع‌ آوری داده ها از دوپرسشنامه و سنجش عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه تهران به کار برده می شود، که پرسشنامه‌ها عبارتند از ۱- پرسشنامه« سرمایه فرهنگی» ۲-« پرسشنامه انگیزه پیشرفت»

۳-۱-۴- آزمون مقدمانی پرسشنامه:

در آزمون مقدماتی باید از پاسخگویان ازمایش بخواهیم که با دید انتقادی پرسشنامه را از لحاظ کلمات، ترتیب سئوالات، سئوالات زاید، سئوالات جا افتاده، نامناسب، نارسا، مبهم و پاسخ های ضعیف و هر جنبه دیگری مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.( ایران نژاد، ۱۳۷۸: ۱۸۳) به دلیل نبودن پرسشنامه استاندارد قبلی، پرسشنامه اولیه ای برای بررسی ارتباط سرمایه فرهنگی در نظر گرفته شد.

پرسشنامه مذبور حاوی ۲۸ سئوال و ۴۵ گویه بود که بعد از بازبینی، در اختیار ۳۰ دانشجو که به صورت تصادفی طبقه ای در سه دانشکده انتخاب شده بودند، قرار گرفت تا اشکالات و نواقص آن برطرف گردد و هم دانشجویان درک واحدی از پرسش ها داشته باشند. در بخش آزمایشی هیچ ابهامی در طرح سئوالات پرسشنامه وجود نداشت. برای بالا بردن روایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ سنجیده شد. نهایتاًً برای بررسی اهداف تحقیق و آزمودن فرضیه های تحقیق، ۲۸ سئوال و ۴۵ گویه مناسب تشخیص داده شد و در پرسشنامه نهایی گنجانده شده است.

۳-۱-۵- شیوه اجرا و جمع‌ آوری اطلاعات: ( فرایند گردآوری داده ها)

در این تحقیق جهت اندازه گیری متغیرها و جمع‌ آوری داده ها از پرسشنامه کتبی استفاده شده است. وسیله اندازه گیری متغیرها و جمع‌ آوری داده ها، یک پرسشنامه حاوی ۷۶ سئوال است که بر اساس پایه های نظری و پیشینه تحقیق، تعریف متغیرها و مفاهیم، سطوح اندازه گیری متغیرها و…. توسعه یافته است. سئوالات به گونه ای متفاوت از جمله سئوالات چند گزینه ای و باز در یکی از سطوح( اسمی، رتبه ای، فاصله ای) طراحی شده اند. در تنظیم پرسشنامه تحقیق سعی شده است ابتدا سئوالات مطرح کردند که پاسخگو در جوابدهی به آن ها احساس اطمینان داشته باشد و سپس بعد از جلب اطمینان و اعتماد پاسخگو، سئوالات خصوصی تر مطرح شوند پرسشنامه مذکور دارای بخش های زیر می‌باشد:

ـ مشخصات فردی و متغیرهای شناسایی

ـ سئوالات مربوط به وضعیت فرهنگی پاسخگویان

ـ سئوال مربوط به وضعیت تحصیلی

ـ سئوالات مربوط به انگیزش پیشرفت

۳-۱-۶- پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس

هرمنس( ۱۹۷۰) ‌بر مبنای‌ دانش نظری و تجربی موجود ‌در مورد نیاز پیشرفت با بررسی پیشینه پژوهش های مربوط به موضوع پیشرفت این پرسشنامه ساخته شده است.

– بهره برداری از کارخانه و تجهیزات آن در شرایط مطلوب

– افزایش ظرفیت کارخانه با حذف کمبود ها و اقدامات اصلاحی .

– کاهش زمان مرده و استفاده بهینه از ظرفیت ماشین آلات و تجهیزات

ج- تکنولوژی

یکی از مهمترین ابزارهای دستیابی به افزایش بهره وری ، نوآوری تکنولوژی است. تکنولوژی غالبا طراحی فرایند تولید ، تحقیق و توسعه ، آموزش جنگ با کهنگی و فرسودگی است.

د-مواد و انرژی

با کمی دقت و صرفه جویی در مصرف مواد به نتایجی باور نکردنی در بهره وری دست می یابییم ، که این مواد شامل مواد خام مستقیم و غیر مستقیم است. در این رابطه باید انتخاب مواد اولیه به طور مناسب صورت گیرد. فرایند تولید کنترل شود. استفاده از ضایعات ، وازده ها ، پس ‌مانده‌ها نیز کنترل گردد. بالا بردن کیفیت مواد اولیه با بهره گرفتن از فرایندهای آماده سازی ، بهبود بخشیدن مدیریت انبار و جلوگیری از نگهداری مازاد در انبار و افزایش منابع عرضه باید در نظر گرفته شود و کنترل گردد.

گروه نرم افزار

شامل موارد زیر می شود:

۱-افراد ۲-سازمان و سیستم ۳-روش های کار ۴- شیوه مدیریت

افراد: عامل اصلی تکنولو‍ژی و افزایش بهره وری افراد و انسان‌ها هستند که به صورت کارگر ، مهندس ، مدیر و … انجام وظیفه می نمایند و دارای ۲ جنبه کاربردی و سودمندی هستند ، وجهی که انسان ها می‌توانند خود را با کار تطبیق دهند جنبه کاربردی است. ممکن است افراد کار خود را انجام دهند ولی انگیزه برای کار نداشته باشند و ممکن است کار خود را انجام دهند و از انجام آن کار راضی باشند. کارگران موفق باید تشویق شوند و پاداش گیرند و باید برای افرا د موقعیتی را فراهم آورد که در آن ها ایجاد انگیزه کند. مطالعات انجام شده در خصوص شرکت‌ها و سازمانهائی که سرمایه گذاری نسبتا سنگینی برروی توسعه نیروی کار خود داده‌اند نکات قابل توجهی را در بردارد. اصلی ترین این نکات به طور خلاصه در زیر آمده است:

– سرمایه گذاری روی افراد می‌تواند کمک بزرگی به بهره وری باشد مشروط بر اینکه با دقت برنامه ریزی شود و به نیازهای کسب و کار مربوط باشد.

– بهره وری در موقعیت های متفاوت معانی گوناگونی دارد و بهره وری مرتبط با توسعه منابع انسانی را می توان از راه های گوناگونی به دست آورد. در برخی نمونه ها روش سنتی برای افزایش بهره وری را به کار می‌برند. مثلا تمرکز برروی کارگاهی و استفاده از آموزش و کارآموزی برای نیل به بهبودهایی در بهره وری که براحتی می‌توانند کمی شود ، اندازه گیری می شود.در اینجا بهره وری معنایی ورای افزایش کارایی دارد یعنی به معنای افزودن ارزش افراد و تضمین رشد و رقابت سازمانی از طریق نیروی کار بر تر است. در نمونه دیگری از شرکت‌ها ، بهره وری در هر سطحی در باره انعطاف پذیری ، همکاری تیمی ، کیفیت ، تعهد و اطمینان از وجود افرادی تربیت شده در سطح بالا است.

-برای موفقیت توسعه منابع انسانی این امر باید با دامنه ای از دیگر سیاستگذاریها و تجربه های منابع انسانی همراه باشد و زیر چتر یک راهبرد کلی منابع انسانی قرار گیرد که با نیازهای کسب و کار همسو است. به ‌عنوان نمونه در چند شرکت مورد بررسی ، توسعه نیروی کار بخشی از یک استراتژی وسیعتر نیروی انسانی بود و به وضوح مشاهده شد که چگونه فقط بر آموزش و کارآموزی تأکید نگردید بلکه دیگر روندهای منابع انسانی ، استخدام دوباره ، ایجاد تیمها و آموزش نیروی انسانی بر روی بهره وری تاثیر دارد.

-وظیفه اصلی هر مدیری توسعه منابع انسانی است چرا که مدیران مسئول محل کار خویش هستند. متخصص آموزش یا پرسنل می‌تواند به عنوان یک تسهیل کننده ، عمل کند و همانند کاپپ. تالیزور تجارب را تا آنجا که لازم است ارائه نماید. اما مدیر مستقیما مسئول عمل در محل کار است و ‌بنابرین‏ این مدیر است که باید مستقیما مسئول بهترین نحوه به کارگیری تمام منابع از جمله منابع انسانی باشد که عملکرد را ممکن می‌سازد.

– مدیران کانون معنی دارترین و با اراده ترین تجارب کاری همکاران خویش هستند. ‌بنابرین‏ مدیر است که می‌تواند تصمیم بگیرد که چگونه این تجارب کاری را در راهی به کار ببرد که به کارکنان کمک کند تا در طیف وسیعتری از وظائف شغلی و موقعیت ها ، ماهرتر ، منعطف تر و دارای دانش بیشتر باشند و بتوانند عملکرد خود را به طور مستمر بهبود بخشند و قابلیت‌های خود را افزایش دهند .

بهره ­وری بهترین استفاده از تمام منابع برای به دست آوردن حداکثر ارزش افزوده از آن ها است. تمرکز روی خروجی است آن هم روی خروجی در تمامی سطوح و در تمام سازمان ، در تمام واحدهای کسب وکار . در تمام تیمها و در همه افراد. ‌بنابرین‏ توسعه منابع انسانی باید در تمام این سطوع عملکرد کند. ‌به این ترتیب ما به یک تعریف از توسعه منابع انسانی (HRD ) می‌رسیم: توسعه منابع انسانی بعمنای ذخیره مهارتی و سازماندهی و تجربه های یادگیری اهداف کسب و کارست که می‌تواند محقق شود تا از طریق به کارگیری مهارت‌ها ، دانش ، رقابت ، قدرت یادگیری و علاقه افراد در تمامی سطوح ، رشد مستمر سازمانی به همراه رشد مستمر افراد به وجود آید.

سازمان و سیستم: سازمان باید در جهت رسیدن به اهدافش برنامه ریزی کند . از مهمترین دلایل بهره وری اندک ، مقاومت و عدم انعطاف سازمان است که حاضر به پذیرش هیچگونه تغییراتی در جهت بهبود توانایی‌های نیروی کار ، پذیرش تکنولوژی و نظایر آن نمی باشد.

شیوه مدیریت: مدیریت یکی از مهمترین ابزارها برای افزایش بهره وری است. زیرا مدیریت مسئول استفاده از تمام منابع در بنگاه خویش می‌باشد. سودمندی مدیریت به ، چه وقت ، کجا، چگونه و برای چه کسی مربوط می شود. دو دامنه اثر بخشی عملکرد و کارایی عملکرد برای نشان دادن موفقیت یک مدیر در تلاش برای بهره وری بیشتر به صورت زیر نمایش داده شده است.

اثر بخش و کارآمد ، منطقه بهره وری بالا ، اهداف کسب شده و از منابع خوب استفاده شده است. اثر بخش اما غیر کارآمد ، اتلاف

بالا

قسمتی از منابع

کارآمد اما غیر اثر بخش ،

منابع تلف نشده اما به هدف

دست نیافته است.

غیر اثربخش و غیر کار آمد ، اهداف

پایین

کسب نشده و منابع در فرآیندها

تلف شده است

خوب ضعیف

۲-۲-۴- عوامل خارجی در بهره ­وری

عوامل خارجی نظیر سیاست‌های دولت، مکانیزم‌های بنیادی، شرایط سیاسی – اجتماعی – اقتصادی،محیط کار، دسترسی به منابع مالی، برق، آب، حمل و نقل و ارتباطات و مواد اولیه و… می‌باشند که همگی در بهروری بسیار مؤثرند ولی بنگاه­ها قادر به کنترل این عوامل نیستند.

اصلاحات ساختاری: تغییرات ساختاری جامعه در بهروری ملی و در نتیجه بهروری بنگاه اثر می‌گذارد. این تغییر در طولانی مدت دوطرفه است یعنی همان‌ طور که تغییر ساختار روی بهروری اثر می‌گذارد و بهروری نیز موجب تعدیل ساختار می شود و این تغییر موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی می شود . مهمترین تغییرات ساختاری عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی هستند .