وبلاگ

ضرورت جهانی شدن بنگاه‌‌ها و جوامع واقعیتی پذیرفته شده و غیرقابل انکار است. در محیط تجارت کنونی بیش از هر دوره و زمان گذشته، تنها چیزی که ثابت مانده است همان پدیده تغییرات است. تغییرات سریع و عظیم دو دهه اخیر در تکنولوژی و افزایش نقش تکنولوژی اطلاعات و سیستم‌های کامپیوتری در اداره سازمان‌ها، نحوه مدیریت و رهبری سازمان‌ها را دگرگون نموده است و مدیریت و اداره کردن بنگاه‌های اقتصادی به روش‌های گذشته تقریباً غیرممکن شده است. امروزه یکی از مسائل و چالش‌های مدیران بنگاه‌های اقتصادی افزایش بهره‌وری و دستیابی به مزیت رقابتی به منظور ماندگاری پایدار در عرصه کسب و کار می‌باشد.

برای حصول اطمینان در احراز قابلیت رقابت و داشتن مزیت رقابتی پایدار در فضای کسب و کار و ایجاد یک بستر مناسب سازمانی، توسل به شعار و لفاظی نمی‌تواند کارساز باشد. مدیریت و فرآیندهای مرتبط با آن در تداوم فعالیت و ماندگاری بنگاه‌های اقتصادی در محیط رقابتی کسب و کار نقش پراهمیتی ایفاد می‌‌كند.

همزمان با رشد و توسعه تکنولوژی پیشرفته و پیچیدگی روزافزون فعالیت‌ها، درک این پیچیدگی‌‌ها و استفاده از این موقعیت برای سازمان‌ها اهمیت زیادی دارد. در چنین شرایطی مدیران با داشتن یک بینش وسیع و اتخاذ استراتژی‌های مناسب، تدابیر و مقدمات مورد نیاز را جهت استفاده از این فرصت‌‌ها فراهم کنند. علاوه بر رشد و تغییر سریع تکنولوژی، فضای تجاری کاملاً رقابتی که کیفیت بالا، خدمات عالی و قیمت‌های فروش معقول و پایین را طلب می‌‌كند، اهمیت مضاعفی در درک فرصت‌‌ها و بکارگیری روش‌های مناسب برای استفاده از این موقعیت‌‌ها فراهم می‌‌كند. در این میان بی شک حیات و بقاء سازمان‌ها مستلزم طراحی و بکارگیری سیستم‌های مناسب جهت مواجه شدن با این شرایط است. امروزه سازمان‌ها برای این‌كه بتوانند خود را با این تغییرات سریع تطبیق دهند، ویژگی‌های زیادی باید داشته باشند. مجموع این ویژگی‌ها در خصوصیات سازمان‌های در سطح جهانی لحاظ شده است. این دیدگاه بر سه پایه اساسی قرار دارد که عبارتند از:

1) سیستم تولید به‌موقع

2) کنترل کیفیت جامع

3) روش‌های محاسبه ارزش افزوده

یکی از این ویژگی‌های مهم و اساسی، که بدون شک ساز و کارهای آن تاثیر زیادی بر آینده سازمان و استفاده از موقعیت‌‌‌ها و شرایط رقابتی

 دارد، استفاده از روش‌های نوین محاسبه ارزش افزوده است. اهمیت توجه و بکارگیری این روش‌‌ها در این است که با تمسک به آن‌‌ها می‌توان ضمن فراهم کردن اطلاعات مناسب، به ارزش افزوده بالاتر و استفاده بهینه از منابع سازمانی دست یافت.

تحولات و چالش‌های جهانی، فناوری اطلاعات، پیچیدگی‌های فرآیند تولید و لزوم پاسخ به تغییرات سریع تکنولوژی باعث دگرگون شدن روش‌های محاسبه ارزش افزوده شده است، به‌طوری که خیلی از روش‌های این دیدگاه متاثر از همین چالش‌‌ها است. بدیهی است بکارگیری روش‌های سنتی حسابداری مدیریت پاسخگوی نیازهای متنوع امروزی نمی‌باشد، بنابراین لزوم طراحی و بکارگیری روش‌های نوین که متاثر از تغییرات و ساز و کارهای دنیای رقابت و پرچالش امروز باشد، یکی از ضروریات سازمان‌های موجود است. بسیاری از رویکرد‌‌ها و تکنیک‌های حسابداری مدیریت بر مبنای مفهوم ارزش آفرینی بوجود آمده‌اند. این تکنیک‌ها با محور قرار دادن، مفهوم ارزش و ارزش آفرینی به بنگاه‌های اقتصادی کمک نموده که در شرایط جدید رقابتی بتواند استراتژی‌های مناسب را برای رقابت و بقا اتخاذ نماید. یکی از این روش‌‌ها که امروزه بخاطر قابلیت‌‌‌ها و توانایی‌های آن استفاده گسترده‌ای پیدا کرده است. سیستم «هزینه بر مبنای فعالیت»[1] یا اصطلاحاً سیستم “ABC” است.

سیستم ABC یکی از سیستم‌های نوین هزینه‌یابی محصولات و خدمات است که می‌تواند همراه با سیستم هزینه‌یابی مرحله‌ای و سفارش کار جهت تهیه اطلاعات دقیق تر در خصوص هزینه‌ها و تصمیم‌گیری‌‌ها بکار رود. این سیستم با بکارگیری روش‌های مناسب اثرات حاصل از تغییرات تکنولوژی، پیچیدگی و ویژگی‌های خاص هر محصول را در محاسبه هزینه‌ها منظور می‌‌كند. برتری این سیستم نسبت به سایر سیستم‌های هزینه‌یابی، توانایی شناسایی دقیق هزینه‌ها و ارائه اطلاعات غیرمالی جهت بهبود عملکرد‌‌ها و فعالیت‌ها است. این توانایی‌‌ها باعث شده است که امروزه کاربردهای گوناگون آن در سیستم‌های تولیدی و خدماتی روز به روز افزایش یابد.

   موضوع و اهداف تحقیق

موضوع این پایان نامه بکارگیری سیستم «هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت» در صنعت كشتی‌سازی می‌باشد. این تحقیق در کارخانه كشتی‌سازی صدرا امید چابهار انجام خواهد شد. پس از بررسی و تجزیه و تحلیل سیستم فعلی بهای تمام شده این کارخانه، سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) طراحی و ارائه می‌گردد که در آن فعالیت‌های اصلی و دارای ارزش افزوده در صنعت كشتی‌سازی شناسایی و با تعیین مبنای مناسب تسهیم هزینه‌ها، بهای تمام شده هر فعالیت محاسبه خواهد گردید.

اهداف این تحقیق عبارتند از:

• بررسی و تجزیه و تحلیل سیستم هزینه‌یابی فعلی در کارخانه كشتی‌سازی صدرا امید چابهار
• بررسی و تجزیه و تحلیل فرآیند فعالیت‌های صنعت كشتی‌سازی
• طراحی و ارائه سیستم جدید هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) جهت محاسبه صحیح بهای تمام شده محصولات
• مقایسه سیستم جدید بهای تمام شده با سیستم فعلی بهای تمام شده
• استفاده از اطلاعات بدست آمده در راستای استفاده بهینه از منابع سازمان، ماشین آلات، تجهیزات و نیروهای انسانی
• برون سپاری فعالیت‌هایی که هزینه آن با توجه به اطلاعات بدست آمده برای کارخانه بالا می‌باشد.
• استفاده از اطلاعات بدست آمده برای قیمت گذاری مناسب محصولات برای فروش
• استفاده از سیستم (ABC) برای شناسایی و حذف فعالیت‌هایی که دارای ارزش افزوده نمی‌باشد.

  روش تحقیق

از آنجا که موضوع پایان نامه مربوط به «تحقیقات کاربردی»[2] یا «تحقیقات اقدامی»[3] می‌باشد، جهت بکارگیری مفاهیم نظری سیستم پیشنهادی، نیاز به بررسی آن در یک «مطالعه موردی»[4] می‌باشد. به همین منظور «شرکت كشتی‌سازی صدرا امید چابهار» به عنوان محل مورد مطالعه انتخاب گردیده است.

در این راستا ابتدا سیستم فعلی هزینه‌یابی شرکت صدرا امید چابهار مورد بررسی قرار خواهد گرفت با توجه به این‌كه کارآیی سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) بستگی به نوع عملکرد، موقعیت جغرافیایی و عوامل فرهنگی و اجتماعی دارد نسبت به بررسی و سنجش سازه‌های مؤثر در افزایش کارآیی عملکرد این سیستم اقدام خواهد گردید و پس از حصول اطمینان نسبت به کارآیی موضوع پیشنهادی نسبت به طراحی سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) برای محل مورد مطالعه اقدام خواهد گردید. در این سیستم جدید برای محاسبه هزینه‌های بهای تمام شده ابتدا فعالیت‌های مراکز خدماتی و تولیدی شناسایی و تعریف می‌شوند. جهت شناسایی و تعریف فعالیت‌ها از روش‌های مشاهده و مصاحبه جهت جمع آوری اطلاعات استفاده گردیده است. به همین منظور تلاش گردیده است با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و نیز مشاهده و بررسی فرآیندهای تولید در کارخانه‌های کشتی‌سازی (Shipyard)، فعالیت‌های اساسی این صنعت مورد شناسایی قرار خواهد گرفت.

به کمک مصاحبه با افراد با تجربه و مشاهده کارهای در حال انجام نسبت به طراحی و تهیه جدول فعالیت‌ها اقدام خواهد گردید و سپس هزینه کلیه فعالیت‌ها در مراکز خدماتی و تولیدی محاسبه می‌شود. با انجام این کار منابع سازمان که صرف انجام فعالیت‌ها می‌گردند نیز شناسایی خواهد شد.

در ادامه، ضمن بررسی چارت سازمانی ایجاد شده در سازمان، مراکز فعالیت تشخیص داده شده و دفاتر کل حسابداری براساس فعالیت‌های مشخص شده نوشته می‌شود. شناسایی و تشخیص فعالیت‌ها بر مبنای بررسی و تجزیه فعالیت‌ها و میزان «ارزش افزوده»[5] آن‌‌ها صورت می‌پذیرد. در سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC)، فعالیت‌های دارای ارزش فعالیت‌هایی هستند که برای مشتریان ایجاد رضایت می­نماید و یا برای انجام کارهای مراکز فعالیت سایر قسمت‌‌‌ها ضروری بوده و از انجام آن فعالیت و نتایج آن استفاده می‌كنند.