وبلاگ

ویژگی اصلی حسابداری در دنیای تجارت امروز تعامل حسابداران حرفه‌ای با سیستمهای اطلاعاتی رایانه‌ای است. حسابداران نیز باید مانند كاربران اصلی سیستم‌های اطلاعاتی در طراحی سیستم و شناخت عملیات بنگاههای اقتصادی مشاركت كنند. مدیران حسابداری باید عملكرد سیستم‌های اطلاعاتی را اندازه‌گیری و ارزیابی كنند. از طرفی حسابرسان داخلی و حسابرسان مستقل باید كیفیت پردازش اطلاعات را بررسی كنند و صحت اطلاعات ورودی و خروجی از سیستم را آزمون نمایند. (سجادی ، 1385 ، 6)1.
یك سیستم عبارتست از مجموعه‌ای از دو یا چند جزء مرتبط به هم كه به منظور دست‌یابی به یك هدف با هم در تعاملند. بیشتر مواقع سیستمها از زیرسیستم‌های كوچكتری تشكیل شده‌اند كه هر یك فعالیت ویژه‌ای را انجام داده و در نهایت سیستم بزرگتری را پشتیبانی می‌كنند. سیستم اطلاعات حسابداری عبارت است از كلیه اجزای مرتبط كه با هم در امر جمع آوری، ذخیره و انتشار اطلاعات با هدف برنامه ریزی، كنترل، تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری نقش دارند. سیستم اطلاعات حسابداری كه در یك واحد تجاری طراحی و اجرا می شود، مستقیماً با فرهنگ سازمانی، سطح برنامه ریزی استراتژیك و فناوری اطلاعاتی كه در آن شركت وجود دارد، مرتبط است (صرافی زاده٬ 25٬1384)2.
برخی از فعالیت های مهمی كه سیستم اطلاعات حسابداری در یك شركت ایجاد می كند، عبارت اند از:
گردآوری و ثبت داده های مربوط به فعالیت های شركت، برنامه ریزی، فرآیند تبدیل داده ها به اطلاعاتی كه در تصمیم گیری برای برنامه ریزی و كنترل فعالیت ها و انجام كنترل های ضروری جهت حفاظت از دارایی های شركت استفاده می شود (همان منبع 30٬ )3.
در بیانیه مفاهیم بنیادی حسابداری شماره 2 كمیته تدوین استانداردهای حسابداری مالی[1] به عنوان یك سیستم اطلاعاتی تعریف و هم چنین بیان گردید كه هدف اولیه حسابداری تهیه اطلاعات مفید برای تصمیم گیری است. وظایف سیستم حسابداری شامل شیوه های گردآوری داده های مربوط به فعالیت ها و رویدادهای سازمان، شیوه تبدیل داده ها به اطلاعاتی است كه مدیریت می تواند آن ها را در سازمان مورد استفاده قرار دهد و شیوه حصول اطمینان از قابلیت دسترسی، اتكا و دقت اطلاعات تاكید می كند(سجادی ، 1385، 6)[2].
تحقیق حاضر به بررسی تاثیر “سیستم جامع مالی و یكنواخت صنعت نفت در شركت های پالایش نفت كشور” بر” ویژگی های كیفی اطلاعات حسابداری” می پردازد.سیستم جامع و یكنواخت نفت در تمامی شركت های زیر مجموعه نفت مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل گستردگی مكانی، این تحقیق را محدودتر نموده و فقط در شركت های پالایش نفت كشور مورد بررسی قرار گرفته است. این سیستم به صورت وصل به شبكه[3] در تمامی این شركت ها مورد استفاده قرار می گیرد. سیستم جامع مالی و یكنواخت صنعت نفت شامل زیر سیستم هایی است كه در واحدهای مختلف مالی مورد استفاده می باشد این زیر سیستم ها شامل موارد زیر می باشد.

سیستم حقوق و دستمزد
سیستم كالا
سیستم حسابداری صنعتی
سیستم بودجه
هر كدام از این زیر سیستم های حسابداری به گونه ای طراحی گردیده است كه متناسب با آن واحد می باشد. در بخش دوم از فصل دوم این تحقیق جزئیات كاملی از هر یك از این زیر سیستم ها و نحوه كاركردن با آن ها تشریح گردیده است.محقق در این تحقیق ابتدا به شناسایی و نحوه كاركرد این سیستم پرداخته و سپس به بررسی ویژگی های كیفی اطلاعات حسابداری پرداخته است.تا تاثیر سیستم جامع مالی و یكنواخت صنعت نفت بر ویژگی های كیفی اطلاعات حسابداری را بسنجد. برای بررسی این تاثیر داده های لازم از طریق پرسشنامه به واحدهای مالی در شركت های پالایش نفت ارسال گردید.
در این پرسشنامه سعی بر این شده است كه رابطه بین این سیستم بر چهار ویژگی اصلی یعنی: قابل اتكا بودن [4] ، مربوط بودن [5] قابل مقایسه بودن[6] و قابل فهم بودن مورد بررسی قرار گیرد.
در این تحقیق سیستم جامع مالی و یكنواخت نفت یك متغیر مستغل و متغیرهای وابسته همان ویژگی های كیفی اطلاعات حسابداری می باشند.
2-1 تاریخچه مطالعاتی
با توجه به توضیحات بالا و وجود سیستم‌های جدید گزارشگری و حسابداری در این تحقیق سعی بر آن است كه بررسی كنیم كه تا چه میزان سیستم مورداستفاده در شركت‌های پالایش نفت ایران می‌تواند جوابگوی نیازهای اطلاعاتی استفاده‌كنندگان از اطلاعات باشد.بنابراین با این تفكر كه اگر سیستم جامع مالی و یكنواخت صنعت نفت را یك متغیر مستقل درنظر بگیریم می‌خواهیم میزان تأثیر متغیر مستقل را بر متغیرهای وابسته را بسنجیم متغیرهای وابسته همان ویژگی‌های كیفی اطلاعات حسابداری است.در جدول شماره (1-1) تحقیقات متعددی را كه در زمینه سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری و ویژگی های كیفی اطلاعات حسابداری انجام گرفته است و موجبات چارچوب نظری در این تحقیق شده است، نشان داده است.
 بیان مسئله تحقیق
هر سازمانی كه داده های صحیح،دقیق ،بهنگام وجامع در اختیار داشته باشدوبتواند در كمترین زمان به داده های مورد نیازش دستیابی داشته باشد ،موفق تر است.نقش داده واطلاعات در مدیریت سازمانها ،نقشی حیاتی واساسی است.هرچه فضای اطلاعاتی یك سازمان ،دقیقتر،شفاف تر،منسجم تر وسیستماتیك تر باشد،سازمان بهتر می تواند به اهدافش نایل آید.وجود فضای اطلاعاتی نادقیق،كدر،آشفته ومتناقض از مهمترین عوامل عدم پیشرفت در مدیریت سازمانها است (روحانی رانكوهی1372 ، 93)1.
اطلاعات مفید حسابداری كه برای مدیران تهیه می‌شود باید دارای ویژگی‌های زیر باشد.
1- مربوط بودن: به اطلاعاتی تلقی می‌شود كه بر تصمیمات اقتصادی استفاده‌كنندگان در ارزیابی رویدادهای گذشته، حال یا آینده یا تأیید یا تصحیح ارزیابی‌های گذشته آن‌ها مؤثر واقع شود.
2- قابل اتكا بودن: اطلاعاتی قابل اتكا است كه عاری از اشتباهات و تمایلات جانبدارانه با اهمیت باشد و به طور صادقانه معرف آن چیزی باشد كه مدعی بیان آن است یا به گونه‌ای معقول انتظار می‌رود بیان كند.
3- قابل مقایسه بودن: استفاده‌كنندگان صورتهای مالی باید بتوانند صورت‌های مالی واحد تجاری را طی زمان جهت تشخیص روند تغییرات در وضعیت مالی، عملكرد مالی و انعطاف‌‌پذیری مالی واحدهای تجاری مقایسه كنند.
4- قابل فهم بودن: یك خصوصیت كیفی مهم اطلاعات مندرج در صورتهای مالی این است كه به آسانی برای استفاده‌كنندگان قابل درك باشد (نوروش، 1385، 21)2.
در حال حاضر در صنعت نفت سیستم جامع مالی و یكنواخت تنها مرجع تصمیم گیری می باشد بنابراین برای ارزیابی كیفی اطلاعات حسابداری محقق تاثیر سیستم جامع مالی و یكنواخت نفت را بر این ویژگی ها مورد بررسی قرار داده تا رابطه و تاثیر آن را بسنجد پس به دنبال بررسی این تحقیق چندین سوال اساسی در ذهن محقق خطور می كند. سوالات در این تحقیق كه اساساً تشكیل دهنده فرضیات تحقیق نیز هستند مشتمل بر سوالات زیر است.
1.آیا سیستم جامع مالی ویكنواخت صنعت نفت در پالایشگا ههای نفت در ایران می تواند بر ویژگی “مربوط بودن” اطلاعات حسابداری موثر واقع گردد؟

2. آیا سیستم جامع مالی ویكنواخت صنعت نفت در پالایشگاههای نفت در ایران می تواند بر ویژگی “قابل اتكابودن ” اطلاعات حسابداری موثر واقع گردد؟
3. آیا سیستم جامع مالی و یكنواخت نفت در پالایشگاههای نفت در ایران می تواند بر ویژگی “قابلیت مقایسه “اطلاعات حسابداری موثر واقع گردد؟
4. آیا سیستم جامع مالی ویكنواخت صنعت نفت می تواند بر” قابل فهم بودن” اطلاعات حسابداری موثر واقع گردد؟

4-1 – چهارچوب نظری تحقیق:
در سالهای اخیر، تلفیق علم حسابداری و نوآوری های عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات سبب شد. تا با استفاده از ابزارها و روش های نوین، شاهد سرعت و دقت روز افزون در سیستم های مالی باشیم استفاده از این سیستم های نوین سبب می شود تا با صرف نیروی انسانی و وقت كم تر بتوان عرصه های وسیع تری را تحت پوشش قرار داد. امروزه هوش مصنوعی نقش اساسی در سیستم های اطلاعات ایفا می نماید.
سیستم خبره به عنوان زیر مجموعه ای از هوش مصنوعی سعی بر تقلید رفتار انسان در حل مسایل و الگو برداری از راه حل ها دارد. بنابراین برای ایجاد سیستم های خبره در حوزه امور مالی توجهی خاص شده است زیرا در این صورت، دانش و تخصص كمیاب حسابداری و مالی برای گروه وسیع تری از افراد قابل دسترسی است (یزدی،1377، 20)[1].
وجود سیستم‌های متعدد منجر به ایجاد مشكلات متعدد و عدم كارآیی می‌شود اغلب باید داده‌های مشابه گردآوری و در بیش از یك سیستم ذخیره شود. این موضوع نه تنها حجم فعالیت‌های ضروری سیستم‌ها را افزایش می‌دهد بلكه اگر داده‌ها در یك سیستم تغییر كنند ولی در سیستم‌های دیگر این داده‌ها تغییر نكند می‌تواند منجر به تضاد و مغایرت داده‌ها شود. علاوه بر این، یكپارچه‌كردن مؤثر داده‌ها در سیستم‌های متعدد كاری دشوار است. سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع انسانی[2] یكی از بخش‌های پیشرفته طراحی است كه این مشكلات را حل می‌كند. سیستم مزبور كلیه جنبه‌های فعالیت سازمان را با سیستم اطلاعاتی حسابداری سنتی تلفیق، یكپارچه و هماهنگ می‌كند (همان منبع،25)3.