وبلاگ

یكی از مهمترین مسائل حفاری چاه نفت و گاز، بروز فوران آن می باشد كه می تواند
موجب تلفات جانی، صدمه به سازند، از بین رفتن دكل، آسیب رسیدن به مخزن نفت و
زیان های مالی هنگفت دیگر گردد.
در طول تاریخ حفاری در سراسر دنیا، فوران چاههای نفت و گاز به كرات اتفاق افتاده
در اسپیندل تاپ، نزدیك بیومونت
است به طور مثال می توان به فوران چاه” لوكاس”
تگزاس كه در 10 ژانویه 1901 رخ داد اشاره كرد كه از مشهورترین فوران چاههای در
زمان خود بوده است.
این چاه تا عمق 1020 فوتی حفر شده بود، وكارگران مشغول تعویض لوله ها
پیمایش چاه برای عوض كردن مته بودند.700 فوت از لوله های حفاری در درون چاه بود
كه چاه شروع به خالی شدن كرد و بعد از مدت كوتاهی لوله های حفاری از چاه به بیرون
پرتاب شدند و یك جریان به قطر 6 اینچی نفت و گاز، با ارتفاع بیش از 100 فوت در هوا
فوران كرد. این فوران به مدت 9 روز ادامه داشت تا اینكه توانستند یك شیر را بر سر چاه

سوار كرده و چاه را ببندند. علیرغم پیشرفتی كه تا كنون در مدرنیزه كردن تجهیزات به
عمل آمده، باز هم گهگاه در نقطه ای از دنیا فوران به وقوع می پیوندد.
اصولاً فوران یك چاه ناشی از خوب عمل نكردن تجهیزات و یا اشتباه مسؤلان كنترل
چاه و یا تركیبی از هر دو عامل می باشد.
دقت در آزمایش عملكرد تجهیزات و حصول اطمینان از سالم بودن آنها، تا درصد
زیادی از احتمال فوران می كاهد ولی آموزش و تجربه در حفظ و كنترل چاه و آمادگی و
سرعت عمل در مواقع بروز سیلان چاه از ارزش ویژه ای برخوردار است.
با توجه به اهمیت موضوع ضروری است كلیه افرادی كه به هر نحوی در امر حفاری
چاههای نفت دخالت دارند با نشانه ها و علامت های احتمالی وقوع فوران و در صورت
سیلان چاه با روش های مختلف كنترل آن آشنا شوند.

– اطلاعات عمومی
كنترل چاه تابع سه عامل اصلی زیر می باشد كه عبارتند از:
كنترل اولیه، كنترل ثانویه، كنترل ثالثیه كه به صورت كامل شرح داده می شود
كنترل اولیه چاه Primary well control
كنترل اولیه چاه توسط چگالی سیال حفاری همراه با فشار كافی كه از نفوذ سیال سازند به درون
چاه جلوگیری می كند.
اگر فشار هیدروستاتیك سیال حفاری كمتر از فشار سازند باشد در نتیجه سیال سازند به درون
چاه نفوذ می كند. اگر فشار هیدروستاتیك سیال حفاری بیشتر از فشار سازند باشد در نتیجه سیال
حفاری از طریق شكاف سازند به درون سازند نفوذ می كند كه از عوامل هرزروی گل می باشد.
كنترل ثانویه چاه Secondary well control
 اگر فشار سیال در درون چاه (گل حفاری) كمتر از فشار سازند باشد باعث فوران چاه می
كه از فرار سیال درون چاه جلوگیری می كند متوقف 1 گردد. این فرآیند می تواند توسط فورانگیر
گردد.
كنترل ثالثیه چاه Tertiary well control
 كنترل ثالثیه، سومین مرحله دفاع در برابر فوران می باشد. زمانی كه فشار سازند نتواند توسط
كنترل اولیه و ثانویه (هیدرو ستاتیك و تجهیزات) چاه متوقف گردد از كنترل ثالثیه استفاده می گردد.
به عنوان مثال فوران زیرزمینی
دو روش برای كنترل ثالثیه وجود دارد.