وبلاگ

:
در سالهای پایان قرن بیستم و زمانی که بهره برداری و سوء استفاده های غیر قانونی فراوانی که در بازارهای مالی دنیا رخ داد ، منجر شد تا یک عزم بی سابقه و بین المللی بر عملیات حسابداری و شفافیت بیشتر در گزارشات مالی پدید آید . یکی از عواملی که به بحران در گزارشات مالی انجامید ، نا مناسب بودن اطلاعات در فرمتهای کاغذی و یا الکترونیکی مشابه کاغذ بود که فاقد ویژگیهای لازم برای انتقال کارآمد اطلاعات مالی پیچیده به سرمایه گذاران ، قانونگذاران و سایر ذینفعان می باشد .
بازارهای تجاری – اقتصادی و همچنین استفاده کنندگان اطلاعات از این بازارها به مقدمات و شرایطی نیاز دارند تا شفافیت مراحل گزارشگری را افزایش دهند ، زیرا امروزه گزارشگری تجاری – اقتصادی با انبوهی از مشکلات ( مانند نا کارایی ، تجزیه و تحلیل نا مناسب اطلاعات ) در بین ذینفعانی مانند بخش های مختلف سازمان ، سهامداران و بانکها روبرو است . بنابراین دستیابی به یک سامانه گزارشگری تجاری مناسب برای حل مشکلات و نا کارایی ها بسیار مهم است . در حالی که موج تغییرات فناوری اطلاعات و ارتباطات [6] همه عرصه ها را در بر می گیرد ، می توان ادعا کرد حرفه حسابداری بیش از سایر مشاغل از اثرات و منافع این تغییرات در بهبود و اثربخشی گزارشگری مالی بهره مند شده است . توسعه بسترهای مالی همواره دغدغه اساسی جوامع اقتصادی بوده و راهکارهای گوناگون در این مسیر به چالش کشیده شده اند که در این مسیر ، تکنولوژی اطلاعات این توسعه را دچار تحول شگفت انگیزی نموده است . علاوه بر هزینه بالا ، سرعت و دقت پایین ، روش سنتی (دستی) موجب بروز خطاهای انسانی در گزارش های مالی نیز می شود ، به طوری که امروزه روش دستی چه در ورود اطلاعات و چه در بررسی آنها منسوخ شده است . استاندارد سازی نرم افزاری بسترهای مالی و به ویژه بازار سرمایه ، موجب بالا بردن کیفیت بازار با امکان نظارت دقیق ، سریع و فراگیر بر بازار اولیه و ثانویه ، تسهیل پیاده سازی بورس الکترونیک و اطلاع رسانی سریع و عادلانه به سهامداران در راستای حمایت از حقوق سهامداران گردیده است (شفاعی و کاظمی، 1388،ص2)2.
اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند                                   (کلتون و یانگ ، 2008 ،ص2)[7].
با وجود مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML[8]   و PDF[9] در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجاست که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL[10] راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارتست از یکی از توسعه های زبان XML[11] در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با

 استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید . در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای   مالی الکترونیکی   (شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار می دهد (همان منبع،ص4)6.

در این فصل به تبیین کلیات تحقیق شامل بیان مسئله ، تاریخچه مطالعاتی ، اهمیت پژوهش ، اهداف تحقیق ، مدل مفهومی تحقیق ، متغیرهای پژوهش ، فرضیات پژوهش و تعریف واژه ها پرداخته خواهد شد .
بیان مسئله
سیستم گزارشگری XBRL به عنوان یک انقلاب در گزارشگری مالی تلقی شده که باعث کاهش هزینه تولید و دسترسی به اطلاعات جهت تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات صورت‌های مالی می‌شود. از مزایای دیگر این سیستم گزارشگری می‌توان به افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات7 ، کاهش میزان خطا در اطلاعات و دسترسی سریعتر و ارزانتر به اطلاعات اشاره نمود.
نظر به اهمیت و فواید قابل توجه این سیستم گزارشگری است که رئیس کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا[12] از آن بعنوان “گزارشگری (داده های) تعاملی” یاد کرده و آنرا به عنوان آینده گزارشگری مالی  معرفی می‌نماید. نظر به اهمیت و مزایای این نوع گزارشگری، کشورهای متعددی در دنیا استفاده از XBRL را شروع نموده‌اند ( کشورهای چین، اسپانیا، بلژیک، هلند، هند، ژاپن، انگلستان و آمریکا). علاوه بر این سایر کشورها با تشکیل کارگروه‌های مربوطه، در حال پیاده‌سازی و تهیه زیرساخت‌های بکارگیری آن هستند (استرالیا، فرانسه، سوئد، فنلاند، امارات عربی). روند رو به رشد بکارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر اینست که این روش به عنوان آینده در گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روش‌های موجود برای گزارشگری مالی گردد. از سوی دیگر، سیاست‌های دولت ایران  مبنی بر توسعه بازار سرمایه از طریق اجرای اصل 44 قانون اساسی و تلاش در جهت جذب سرمایه‌های خارجی در بازار سرمایه کشور، نیازمند یک بازار کارا با سیستم‌های اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و قابل اتکاست. سیستم گزارشگری  XBRLبه عنوان ابزار کارای  تهیه، تبادل و تحلیل اطلاعات مالی در بازارهای مهم سرمایه دنیا به شکل اجباری و یا اختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم گزارشگری می‌تواند به تحقق سیاست‌های دولت در امر تعامل با بازارهای سرمایه دنیا و جذب سرمایه‌گذاران خارجی ممکن نماید(سایت سرمایه گذاری غدیر)[13].
با توجه به اینکه هم اكنون شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اطلاعات خود را   به صورتPDF [14] در اختیار سهامداران قرار می دهند و در صورتی كه یك سهام دار اطلاعات مالی سال های پیش را نیاز داشته باشد باید به طور جداگانه اقدام به باز كردن اطلاعیه ها كند درحالیکه XBRL این امكان را فراهم می كند كه اطلاعات به صورت یكجا در اختیار سهام داران قرار بگیرد كه از مزایای اثبات شده XBRL به شمار می رود و لذا چه بسا در آینده ای نزدیک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیز ملزم به استفاده از این زبان گزارشگری جهت ارائه اطلاعات خود گردند[15] .
بنا بر آنچه در بالا گفته شد محقق لازم دانست تا پژوهشی را درباره علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیراز دیدگاه صاحبنظران حرفه ای ارائه دهد تا هم به بررسی فرضیه های خود پرداخته و هم به ارائه اطلاعات و پیشنهادات حرفه ای راجع به این زبان گزارشگری به جامعه حسابداری ، حسابرسی و علمی کشور   بپردازد .
3-1-تاریخچه مطالعاتی
زبان گزارشگری توسعه پذیر برای اولین بار در آوریل سال 1998 توسط چارلز هافمن مطرح گردید . وی در شرکت ویل و گریگوری[16] ، [17]XML   را برای گزارشگری الکترونیکی اطلاعات مالی ( با ایجاد نمونه های صورتهای مالی و برنامه های حسابرسی با استفاده از XML ) مورد استفاده قرار داد. او در همان سال رئیس شرکت های تک تسک فورس [18]را در جریان قابلیت استفاده از XML در گزارشگری مالی قرار داد و سرانجام در 31 دسامبر 98 مدل ایجاد شده توسط او و مارک ژِوِت کامل گردید . در 15 ژانویه 1999 هافمن به همراه وِین هاردینگ این نمونه را به هیأت مدیره AICPA[19] ارائه کرده و آنها را متقاعد کرد که XML در حرفه حسابداری حائز اهمیت می باشد . AICPA نیز خواستار طرح توجیهی برای گزارشات مالی مبتنی بر XML شد که این پروژه XFRML  نام گرفت . در آگوست 1999 ، دوازده شرکت به کمیته پشتیبانی از این طرح پیوستند . سرانجام اولین نشست کمیته پشتیبانی [20]XFRML در تاریخ 14 اکتبر 1999 صورت گرفت و در 6 آوریل 2000 نام سازمان از XFRML به XBRL تغییر کرد (شفاعی و کاظمی ، 1388،ص25)6.
در سال 2000 انجمن حسابداران آمریکا پیشنهاد کرد کمیته ای جهت نظارت بر بکارگیری استاندارد گزارشگری در شرکتها تشکیل گردد ، بر این اساس اطلاعات برخی از شرکتها بصورت نمونه در قالب XBRL تهیه شد تا قابلیت های آن مشخص شود . از دسامبر سال 2001 که زبان XBRL بصورت یک راهکار تازه پیشنهادی مطرح شد ، عملاً در امر گزارشگری مالی شرکتها مورد استفاده قرار گرفته است . پس از پذیرش اولیه XBRL ، تلاش زیادی برای ایجاد رده بندی های عمومی تری از اطلاعات مالی برای استفاده در محیط این ربان انجام شد تا اینکه در آوریل سال 2002 نخستین متن پیشنهادی برای استاندارد بین المللی حسابداری انتشار یافت . در دسامبر 2002 در بورس نیویورک 7 تصویب شد که از این زبان استاندارد برای انتشار اطلاعات معاملات و همچنین برای دریافت گزارشات شرکتها استفاده شود و انطباق با آن از سال 2005 الزامی شود . استفاده از این استاندارد در بورس نزدک8 نیز از سال 2004 بصورت رسمی آغاز گردید.