وبلاگ

:
همانند دیگر کالاهای نساجی ، نخ های دوخت متشکل از یک یا چند نوع لیف و دارای ساختمان و
تکمیل خاص می باشند که هر کدام ممکن است بر روی ظاهر و عملکرد آن تاثیر بگذارند. نخ های
دوخت در نمرات بسیار متنوع در دسترس است که انتخاب نمره به کاربرد نهایی کالاها و همچنین
به اندازه سوزن استفاده شده در ماشین دوزندگی بستگی دارد. تنوع وسیعی از نخهای دوخت
موجود است که در نوع الیاف ، ساختمان، نمره ، رنگ ، نحوه تکمیل تفاوت دارند . انتخاب نخ به
عملکرد نخ دوخت و پارچه درطی دوزندگی بستگی دارد.

نخهای دوخت دارای تنوع زیادی بوده ، در زمینه های مختلف نساجی حتی در کیف وکفشمورد
استفاده قرار می گیرند.
اکثریت نخهای دوخت که در صنایع پوشاك کاربرد دارند ازالیاف پنبه و پلی استر تولید شده اند .
نخهای دوخت از الیاف طبیعی مانند کتان و ابریشم و الیاف بشرساخت مانند الیاف پلی آمید ،
الیاف اکریلیک، الیاف پلی پروپیلن و ویسکوز نیز در صنایع پوشاك استفاده می شوند.با برطرف
کردن برخی محدودیت ها، این الیاف به صورت گسترده ای می توانند جانشین الیاف پلی استر
شوند به عنوان مثال نخ فیلامنت ویسکوز استحکام و دوام نخ الیاف مصنوعی را ندارد و دارای
خاصیت الاستیک پایین و استحکام کم در حالت خیساست اما مزیت مهم آن درخشندگی زیاد
است که برای کاربرد در گلدوزی مناسب است. نخهای دوخت ممکن است از ریسیده شدن ،
فیلامنتهای بلند یا نخهای ریسیده شده مغزی دار تولید شوند..
نخهای دوخت حاصل از الیاف پنبه پلی استر در صنایع تولید پوشاك دارای کاربرد عمومی و
گسترده ای هستند درحالیکه نخهای حاصل از الیاف پلی آمید معمولا در دوخت چرم استفاده می
شوند.

:
جهت ارتقای خصوصیات كالای نساجی و یا آماده كردن آن برای مراحل بعدی ، تكمیل انجام می گیرد . این تكمیل
می تواند فیزیكی ، شیمیایی و یا مكانیكی شیمیایی باشد . درانجام تكمیل بر روی كالای نساجی عوامل متعددی تاثیرگذار می
باشند كه این مسئله حساسیت این عمل را روشن می كند .
بدلیل اهمیت نگهداری آسان از پوشاك محققین درصدد یافتن راههایی جهت نگهداری راحت و آسان پوشاك شامل
الیاف مصنوعی برآمدند كه این مسئله در دهه 1960 مورد توجه بیشتری قرار گرفت . با این حال، به سرعت مشخص شد كه این
گونه لباسها را به سختی میتوان تمیز و پاكیزه كرد و این نسبت به الیاف طبیعی كاملاً محسوس بود . تحقیقات فراوانی در صنعت
نساجی بر روی مسئله آلودگی صورت گرفت و محصولات فراوانی به بازار عرضه شد . سطوح تكمیل شده ضدآلودگی در روی
منسوجات به تسهیل پاكسازی در شرایط خانگی و عمومی میانجامد .
تكمیل های نساجی با توجه به كاربرد به سه دسته موقت ، دائم و ثابت دسته بندی می شوند كه هركدام با توجه به
جنس محصول متفاوت است .
در دنیای امروز بدلیل افزایش انتظارات و رقابت ، محصولات نیاز به خصوصیات خاصی پیدا كرده اند كه این مسئله باعث
پیشرفت در زمینه انجام تكمیل های خاص روی محصولات شده است . در انجام تكمیل های خاص نكته مورد نظر ، انتظار مشتری

و اقتصادی بودن آن می باشد . هریك از تكمیل های انجام شده نباید بر روی دیگر خصوصیات مطلوب محصول اثری داشته باشد و
همچنین انجم این تكمیل همزمان با تكمیل های دیگر ، مسئله بسیار مهمی است كه در صورت نداشته اثر متقابل می توان آن ها
را همزمان در یك مرحله انجام داد .
یكی از این تكمیل های پیشرفته ، تكمیل ضد چرك كردن است كه بواسطه اضافه نمودن موادی بر روی سطح و یا تغییر
در خصوصیات سطح انجام می پذیرد .
چرك معمولاً موادی مانند گرد و غبار ، چربی ها و روغن ها را شامل می شود كه با قرار گرفتن بر روی سطح باعث ایجاد
آلودگی و لكه می شوند . درهرحال لكه از هر نوعی كه باشد برای مصرف كنندگان ناخوشایند است و باید براحتی از روی سطح كالا
پاك شود كه جهت تسهیل در از بین بردن لكه ها از مواد ضد چرك استفاده می كنند.
این مواد با توجه به كاربرد خاصی كه دارند ، دارای ساختارهای شیمیایی گوناگونی هستند كه تعدادی از آن ها در ذیل
آمده است :
1- استرهای پرفلوئورو آكریلیك
2- كمپلكس های كوردیناتیو كروم مشتق شده از اسید منوفلوروكربوكسیلیك
3- تركیبات كلرو كمپلكس های فوق الذكر
4- تركیبات سیلیكونی آلی فلورینه
این تركیبات هر كدام بوسیله كاتالیزورهای خاص خود مورد استفاده قرار می گیرد كه یكی از متداولترین كاتالیزورهای
مورد استفاده فلوروبوتیریك اسید می باشد . مواد ضد چرك كننده به طور كلی به دو دست ه كلی فعال و مجهول تقسیم بندی
می شوند . مواد فعال چرك شدن لباس را كاهش می دهند كه به این دسته از مواد ، دور كننده چرك نیز گفته می شود .
پلیمرهای فلوئوری كه چربی را از خود دور می كنند به این گروه فعال متعلق هستند . مواد دور كننده آب را می توان به علت دفع
آب و در نتیجه دفع چرك محتوی آب ، جزء این گروه دسته بندی نمود . مواد مجهول كه آزاد سازنده چرك نام دارند از نفوذ
چرك به داخل لیف جلوگیری می كنند و جداسازی چرك را در شست و شوی معمولی و یا خشكشویی آسانتر می كنند .
اهمیت این مواد بطور كلی برای پارچه هایی است كه نمی توان آن ها را در نزدیكی دمای جوش شست و شو داد . از
این رو ممكن است بعضی از چرك ها ، مواد چربی ، سس و غیره در این دما براحتی از پارچه جدا نگردند . وجود مواد ضد چرك در
این موقعیت می تواند به جداسازی چرك در دماهای پایین كمك كند . وجود مواد تكمیلی دیگر مانند نرم كننده ها ممكن است
جداسازی چرك را مشكل تر سازند . ولی به طور كلی مواد هیدروفوب به دفع چرك كمك می كنند . مكانیزم های ضد چرك را
می توان در سه گروه زیر خلاصه كرد :
1- پوشش سطح الیاف با مواد هیدروفیل (آبدوست) كه با جذب راحت تر آب ، شستشو و جداسازی چرك را راحت تر می سازند .
این عمل بكمك مشتقات اسیدآكریلیك امكانپذیر می باشد .
2- هیدروفیل ساختن سطح الیاف به كمك مواد سطح فعال بنحوی كه قسمت لیپوفیل بطرف لیف قرار گرفته و قسمت هیدروفیل
مولكولی ، در قسمت سطح فعال خارج از سطح لیف قرار بگیرد . به این ترتیب ج ذب راحت تر آب ، شست و شوی آسانتر را
امكانپذیر می سازد .
3- استفاده از مواد لیپوفوب- هیدروفیل در پوشش سطح الیاف كه در حالت خشك اثر دور كننده چربی را داشته و در شستشو ،
گروه های هیدروفیل جذب آب را راحت نموده و به جداسازی چرك كمك می كنند .
از مشكلات مرتبط با مواد ضدچرك می توان موارد زیر را نام برد :
1- سرسخت كردن زیر دست .
2- عدم امكان بكارگیری بعضی از مواد دیگر با ضدچرك در یك مرحله و در نتیجه احتیاج به مرحله تكمیلی جداگانه .
3- پایین بودن ثبات شستشویی .

همگام با پیشرفت های صنعت در بخش های مختلف، بشر در معرض خطرات و صدمات بیشتری قرار گرفته است. بنابراین مسأله ایمنی و محافظت از بشر اهمیت و گسترش بیشتری یافته و صنعت نساجی با تحقیقات و تولیدات علمی بیش از پیش در این راستا همت گماشته است.
در آتش سوزی، یک اتاق پس از 3 دقیقه دمایی برابر 600 درجه سانتیگراد دارد. FR افزوده شده به مواد زمان گریختن را برای نجات زندگی افزایش می دهند که این مواد قابلیت افزوده شدن به موادی همچون پلاستیک ها، منسوجات کف، چوب را دارد. تاثیر FR در کاهش فرصت راه اندازی به وسیله افزایش مقاومت در برابر افروزش است در صورت اتفاق افتادن شعله تاثیر FR در تاخیر گسترش و یا خاموشی آتش است.
در صورتی که مواد قابل آتش در اتاق زیاد باشد دمای اتاق به 600 درجه رسیده و بعد از آن تمامی مواد قابل اشتعال بدون FR خود به خود آتش می گیرند و اگر هوای کافی موجود باشد دما به 1000 درجه رسیده و اتاق مانند گلوله ای آتش می شود.
استفاده از هشدار دهنده ها به تنهایی برای جلوگیری از زیان های آتش کافی نیست سرعت گسترش آتش اگر از FR استفاده نشود درست است که باعث بیداری ساکنین می شود ولی قبل از آن دیده شده که زمان گریختن ساکنین و کمک رسانی آتش نشانان کوتاه است. در سال 2000 در 16 کشور اروپایی 3845 مرگ ناشی از آتش سوزی ثبت شده است.
حرارت و آتش یکی از خطراتی است که همواره بشر را تهدید می کند و ایمنی در برابر آن همواره مورد توجه تولید کنندگان پوشاک بوده

 است. منسوجات مقاوم در برابر آتش کاربردهای مختلفی دارند؛ مثلا ایمنی در برابر حرارت های کم و گاه گاه تابش های حرارتی متوسط در طول کار عادی روزانه یا البسه ایمنی برای محافظت از اشخاصی که برای مدت طولانی در برابر تابش های شدید، انتقال حرارت و شعله مستقیم آتش قرار دارند مثل لباس آتش نشانان و کارگران صنایع ریختگری.

در پروسه تولید البسه محافظ در برابر آتش باید راحتی آن را برای استفاده کننده در نظر گرفت، چرا که در اثر فعالیت و حرارت بدن، شخص عرق کرده و چنانچه این پوشاک کاملا عایق حرارتی و غیرقابل نفوذ در برابر بخارآب باشد موجب خیس شدن بدن و آزردگی شخص می شوند. تلاش ها در جهت تولید لباس هایی است که علاوه بر حفاظت در برابر حرارت و آتش خصوصیات راحتی لباسهای معمولی را نیز داشته باشند.
تقسیم بندی الیاف از نظر عکس العمل آنها در برابر آتش و حرارت کار دشواری است، چون کلیه الیاف در دمایی خاص ذوب می شوند یا شروع به تجزیه شدن می کنند و می سوزند.
در طبقه بندی انجام شده، براساس استاندارد ASTM D-2863 الیاف و منسوجات با LOI کمتر از 20، را قابل اشتعال و الیاف و منسوجات با LOI (مقدار اکسیژن محدود) بیشتر از 20 را غیرقابل اشتعال می داند.
در این سمینار ابتدار رفتار الیاف در مقابل حرارت بررسی شده و الیاف مقاوم در برابر حرارت تقسیم بندی و به تفکیک بررسی شده اند. پیشرفت هایی در زمینه تولید الیافی که ذاتا در برابر آتش محافظ اند، همچنین یک سری از الیاف مصنوعی و بازیافته که با افزودن مواد ضد آتش در مذاب پلیمری شان خاصیت ضد آتش پیدا می کنند معرفی شده است.
تکمیل های کند کننده اثر شعله (ریتاردری) برای الیاف و پارچه های طبیعی و مصنوعی به طور جداگانه و مفصل توضیح داده شده، در ضمن تکمیل های دایمی و غیر دایمی و همچنین کاربرد این منسوجات در بخش های مختلف بخصوص آتش نشانی مورد بحث قرار گرفته و در پایان تست های متعارف آنها آورده شده است.
لازم به ذکر است که در این مبحث کلیه عبارات: ضد آتش، مقاوم در برابر آتش و کند کننده آتش به جای Flame Retardant و عبارات قابلیت احتراق و قابلیت اشتعال به جای Flammability به کار رفته است.
امید است که با اعمال این راهکارها و رعایت استانداردهای ذکر شده گام چشمگیری در جهت افزایش ایمنی پوشاک در برابر حریق و سلامتی افراد و محیط زیست برداشته شود.

:
صنعت نساجی در حد تمدن بشری قدمت دارد و البسه بزرگ و یا نسبت اًپایدار هسته مسلم آن به
شمار می رود ، اما این محصولات از پرده اتاق تا کایت تفریحی متنوع است. فناوری نانو ،پتانسیل بزرگی
برای تولید مواد ساخته شده از الیافی دارای کیفیت های نو، مواد آرایشی و ورزشی دارد. نانو لوله ها ممکن
است روزی به صورت نانو الیاف بافته شده ،قدرتی فوق العاده یابند.
در حال حاضر کاربرد تجاری شده اصلی فناوری نانو در نساجی عبارت است از اتصال نانو الیاف (یا
نانو موها) به الیافی در مقیاس بزرگ ، تا ماده ای مقاوم به روغن و آب به دست آید. پیشگام این فناوری
است که جواز این فناوری را به چندین شرکت در سراسر دنیا داده است. در هر حال اگر Nano- Tex
چه این کار بسطی از شیمی پلیمر است ،ولی خواص مواد حاصل کاملا تابع نانو ساختار آنها است. این روش
همچنین برای بهبود بافت و تنفس بافت و تنفس پذیری پوشاك مصنوعی همچون نایلون به کار رفته
است.
ریسیدن الیاف با مقیاس نانو- که می تواند شامل نانو ذرات یا حتی نانو لوله ها باشد- امکان پذیر
است و این منجر به بهبود های قابل ملاحظه ای در استحکام و خواص احتمالی دیگر همچون مقاومت به
آتش ، رسانایی الکتریکی ( با کاربردهای احتمالی در مواد هوشمند) یا حتی نمای ظاهری منسوجات
می شود. اگر چه هنوز چنین کاربردهایی در بازار وجود ندارند ، اما این فناوری وجود دارد. با این حال
بازار منسوجات معمولا روی حاشیه های سود بسیار اندك کار می کنند ؛ لذا هر خصوصیت جدیدی باید
هزینه ورودی کمی داشته باشد. اگر چه نانوالیاف تاکنون در مصارفی همچون فیلتر ها به کار رفته و مدتی
خود را حفظ کرده اند ،اما آن ها همچنان باید به بازار منسوجات نفوذ کنند.
ایده خلق منسوجات حاوی نانو لوله های کربنی مورد علاقه سیستم های نظامی است چون

می تواند مواد ضد گلوله ای فراتر از کولار را موجب شود. در این مورد یک شرکت ژاپنی تولید کننده
لباس زیر در طی سال گذشته خبرهای زیادی را منتشر کرده و مدعی شده به فرآیند تجاری تولید نانو
لوله های کربنی دست یافته است و فروش سالانه 80 میلیون دلار را در دو سه سال آینده پیش بینی
کرد. با این حال تولید یک محصول بازاری از آن هنوز نیاز به کار دارد. ارتش آمریکا مشخص اً به دنبال
البسه نوینی برای یونیفورم سربازان است؛ البته نه فقط برای محافظت در برابر گلوله ، بلکه همچنین برای
مقابله با تهدیدات شیمیایی و زیستی- که سنسورهایی را برای نمایش علایم حیاتی سرباز یا تغییر رنگ
مورد نیاز ( موردی که بی شک کاربردی تجاری خواهد یافت) یک پارچه می سازد. کاری که ارتش آمریکا
شامل بافتن واقعی نانوالیاف است و مرکز سرباز ناتیک نیروی Nano- Tex می کند بر خلاف روش
زمینی آمریکا معتقد است طی دو سال به لباسی محافظ در برابر عوامل شیمیایی منتهی خواهد شد.
کاربرد عملی تر اما کوتاه مدت دیگر استفاده از نانو ذرات برای کپسوله کردن مواد ضد میکروبی در
 پوشاك جهت حفظ”تازگی” در آن ها است.
احتمال کاربرد نانو الیاف در فیلتراسیون و مواد کامپوزیتی بیش از بازار منسوجات است. در هر
صورت، خواص تعویق آتشگیری کامپوزیت های سیلیکات نانو ذره ای می تواند به خوبی مصارفی در
سرویس خواب پرده ها و غیره پیدا کند.
نانو الیاف پلیمر کار بردهای زیادی در علوم مختلف مهندسی از جمله نساجی ، کامپوزیت ، پزشکی
و غیره دارد بیش از یک قرن است که الیاف پلیمری شناخته شده و در زندگی بشر کار برد دارند خواص
فیزیکی این الیاف بیشترین تأثیر را از قطر این الیاف می پذیرد. بنابراین با کاهش قطر این الیاف در حد
نانو خواصی ویژه ای نظیر افزایش نسبت سطح به حجم کاهش حفره ها و کاهش نقایص و ساختاری در
این مواد ظاهر می شود که آنها را بسیار کارآمد می کند.
صنعت دیگری که به واسطه فناوری نانو تکان خواهد خورد صنعت نساجی است. هم اکنون
شرکت های بسیاری در تلاشند تا پارچه های هوشمندی بسازند که ویژگی های خود را با توجه به شرایط
محیطی تغییر داده وحتی مراقب علایم حیاتی بدن باشند. هم اینک شاهد تولید پارچه هایی بر مبنای
فناوری نانو در بازار جهانی هستیم که نسبت به آب ، چروك و تنش بسیار مقاومند. به عنوان نمونه پارچه
های شرکت صنعتی پارچه بافی سوئیس ضد آب و ضد لک بوده و چربی های روی آنها خود به خود از بین می رود.
برگ های برخی گیاهان ( مثل نیلوفر آبی) ، پوست سوسک و بال حشرات همیشه تمیز باقی
می مانند زیرا ناهمواری های بی نهایت کوچک روی سطوح آنها مانع از چسبیدن ذرات گرد وخاك به
این سطوح شده و کوچکترین بارشی سطح آنها را پاکیزه می کند. با به کار گیری فناوری نانو در پارچه ها
ساختار سه بعدی خاصی بر روی سطوح ایجاد شده و سطح تماس برای ذرات گرد و خاك محدود
می گردد. ذرات باقیمانده بر روی سطح در قطرات آب معلق شده و به آسانی توسط این قطرات خارج
می گردند.
در حال حاضر برخی از متخصصان نانو تکنولوژی در حال کار بر روی مواد و پارچه های هوشمندی
هستند که علاوه بر توانایی استتار خود، بتوانند پارگی های خودشان را نیز ترمیم کنند. اساس این کار بر
مبنای موادی است که می توانند بر اساس نوری که به آنها می رسد و اکنش های مختلفی از خود نشان
دهند. هم اکنون این کار فقط از عهده مواد طبیعی بر می آید و سیستم های مصنوعی یا سنتزی از این
قابلیت بی بهره اند. به همین دلیل نانو تکنولوژیست ها قصد دارند از بعضی از ارگانیسم های زنده ( نظیر
برخی ماهی ها و دیگر موجودات دریایی مثل هشت پا ) تقلید کنند.

امروزه با توجه به مسایل زیست محیطی ،مصرف پلیمرهای طبیعی به
عنوان یک ایده خوب علمی و تجاری به منظور جانشینی ایده ال برای
مواد شیمیایی ، مورد بررسی قرار گرفته است . یکی از این پلیمرهای
طبیعی ، پلی ساکارید کیتوزان است که ساختاری مشابه کیتین و سلولز
دارد . کیتین دومین پلیمر طبیعی فراوان است که به طور گسترده ای در
طبیعت یافت می شود.
ساختار شیمیایی آن مشابه سلولز است با این تفاوت که تنها در
موقعیت کربن دوم، گروههای آمینو استیل جایگزین گروههای
هیدروکسیل شده اند .[ 9 8] کیتوزان توسط استیل زدایی کیتین در
محلول گرم و غلیظ سدیم هیدروکساید بدست می آید ، البته عمل تبدیل
 به طور کامل انجام نمی شود .
کیتوزان در حضور اسیدهای معدنی رقیق و اسیدهای آلی ، در آب
محلول است . در شکل پروتونه شده، رفتاری مانند پلی الکترونیک
کاتیونی رانشان داده ، محلول ویسکوز تشکیل داده و می تواند با ملکولها
 و سطوحی که بار مخالف دارند بر همکنش نماید .

از خواص مهم و مفید زیستی کیتوزان می توان به خاصیت زیست
سازگاری ، غیر سمی بودن، قابلیت تجزیه زیستی و فعالیت ضد میکروبی
آن اشاره نمود . از این رو استفاده از کیتوزان در زمینه های مختلف علوم
مانند شیمی ، بیوشیمی، دارویی ، پزشکی، آرایشی و بهداشتی ، کشاورزی،
بیوتکنولوژی ، علوم غذایی و نساجی پیشنهاد شده است.
تقریباً تمامی خواص کیتین و کیتوزان به دو پارامتر اصلی بستگی
دارد ؛ درجه استیلاسیون و توزیع جرم مولکولی[ 9] . اخیراً کیتوزان به
عنوان یک پلیمر کاربردی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کیتوزان
مصارف زیادی در صنعت نساجی دارد ، که برای نمونه می توان به موارد
زیر اشاره نمود:
کاربرد این ماده روی پشم برای بهبود جمع شدگی و
رنگپذیری ، عملیات حذف رنگ از پساب،کاربرد بر
روی کالاهای پنبه ای برای پوشاندن نپ و بهبود خواص
رنگپذیری، عامل ضد میکروبی بر روی پارچه پنبه ای و بی
بافت ، کاربرد در چاپ و…
با توجه به تحقیقات انجام گرفته ، کیتوزان قابلیت رنگ شدن با مواد
رنگزای مستقیم ، اسیدی و راکتیو را به خوبی داراست. [ 15 ] عقیده بر
اینست که استفاده از کیتوزان باعث افزایش رمق کشی و عمق رنگی در
رنگزای کالای پنبه ای با مواد رنگزای مستقیم[ 21  15 ] و راکتیو می گردد.
کیتوزان به صورت یک محلو ل اسیدی رقیق می تواند روی پشم
عمل شود و مقداری از آن جذب لیف می گردد ، این مقدار بستگی به
غلظت کیتوزان و تعداد گروههای آنیونیک روی سطح پشم دارد، بطوری
که اگر قبل از عملیات ، پشم با یک اکسید کننده مانند آب اکسیژنه یا
پرمنوسولفوریک اسید تحت شرایط قلیایی به همراه بی سولفیت سدیم
عمل شود ، خاصیت آبدوستی سطح پشم و تمایل کیتوزان به جذب شدن
روی آن افزایش می یابد .
علاوه بر این ، کالای عمل شده با کیتوزان دارای مقاومت بالایی در
برابر شستشو خواهد بود که شاید به خاطر پیوند یونی قوی مابین کیتوزان
و کراتین پشم باشد .
مشاهده شده است که پشم عمل شده با کیتوزان دارای سرعت و
درصد رمق کشی بالاتری در رنگرزی با ماده رنگزای راکتیو است ، این
خاصیت رامی توان به تمایل بالای کیتوزان به رنگزاهای آنیونیک نسبت
[ داد .[ 19  13
در تحقیق حاضر، ابتدا کیتوزان از طریق استیل زدایی کیتین
استخراج شده از پوست میگو تهیه شده و سپس اثر کیتوزان بر برخی از خصوصیات فیزیکی و رنگرزی نخ پشمی عمل شده با آن مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است.