وبلاگ

تدلیس، از جمله مباحث بحث‌برانگیز حقوق قراردادها است. در حقوق ایران، تدلیس را به «فریب دادن طرف قرارداد در انگیزه اصلی یا یکی از جهات تراضی» تعریف می‌کنند. در حقوق ما، تدلیس عیب اراده تلقی نمی‌شود، چون عیب اراده (رضا) منحصر به اکراه و اشتباه می‌باشد. در فقه، مشتبه ساختن حقیقت امر بر طرف مقابل، تدلیس تلقی می‌شود و با توجه به ضمانت اجرایی که برای تدلیس در نظر گرفته‌اند (خیار فسخ)، تدلیس عیب رضا تلقی نشده و ایراد عقد مبتنی‌بر قواعد فقهی مثل «قاعده لاضرر» یا «قاعده غرور» است. در حقوق انگلیس نیز، تدلیس عیب رضا به شمار نمی‌آید چون اصولا عقد، جنبه رضایی ندارد اما چون تدلیس سبب نقض حکم و وظیفه قانونی شده قرارداد را معیوب می‌سازد

     

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

واژگان کلیدی:. ح‌

نشانه های اختصاری. ح‌

پیشگفتار. خ‌

روش تحقیق. د‌

ابزارهای جمع آوری اطلاعات. د‌

محدودیت های تحقیق. ذ‌

بیان مسئله. ر‌

سوالات پژوهش. ز‌

فرضیات. ز‌

پیشینه تحقیق. س‌

واژه کاوی. ش‌

اهداف پژوهش. ص‌

فصل اول 1

کلیات تدلیس. 1

بخش اول. 2

گفتار اول. 2

تعریف لغوی. 2

گفتار دوم. 3

گفتار سوم. 4

تعریف اصطلاحی. 4

فصل دوم 8

جایگاه تدلیس در نظام‌های حقوقی مختلف. 8

بخش اول:. 9

جایگاه تدلیس در نظام های حقوقی مختلف. 9

بخش دوم. 9

روش نظامهای حقوقی نسبت به تدلیس. 9

بخش سوم. 13

تقسیم بحث. 13

فصل سوم 15

بحث پیرامون تدلیس در حقوق ایران. 15

بخش اول:. 16

بحثی پیرامون موضوعات مختلف تدلیس در حقوق ایران. 16

مبحث اول. 16

جایگاه تدلیس. 16

مبحث دوم. 18

عنصر مادی تدلیس. 18

گفتار (تدلیس قولی). 22

مبحث سوم. 32

عنصر روانی تدلیس. 32

قصد مدلس. 32

تفاوت تدلیس ممنوع و ترغیب مجاز (نقش عرف). 39

تدلیس ثالث. 42

مبحث چهارم. 47

اثر حقوقی تدلیس. 47

فصل چهارم 53

تاثیر تدلیس و مدلس. 53

بخش اول. 54

تاثیر تدلیس و مدلس. 54

نتیجه گیری. 65

 

 

 

واژگان کلیدی:

تدلیس ، ماهیت حقوقی ، قانون ، نقض حکم، رضا، خیار

 

 

نشانه های اختصاری

ق.ا.ج.ا.ا. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

ق.آ.د.ک. قانون آیین دادرسی کیفری

ق.آ.د.د.ع.ا.ک. قانون آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور کیفری

ق.آ.د.م. قانون آیین دادرسی مدنی

ق.آ.د.ک.ف. قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه

ق.م. قانون مدنی

ق.م.ا. قانون مجازات اسلامی

ق.م.ف. قانون مجازات فرانسه

ق.م.م. قانون مسئولیت مدنی

ق.م.ع. قانون مجازات عمومی

ا.ح.ق. اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه ی قضاییه

ق. قدیم. آ.د.م قانون قدیم آیین دادرسی مدنی

 

 

 

پیشگفتار

زبان از دو منظر مورد بررسی قرار می گیرد: یكی زبان به عنوان وسیله ای كه منعكس كننده عملكرد ذهن بشری است و باید به صورت

 خام و بدون ارتباط با دیگر عوامل بیرونی زبان بررسی شود و دیگری زبانی كه به عنوان وسیله ارتباطی به كار می رود و عوامل محیطی و اجتماعی بر آن اثر دارد و آن را دچار تغییر می كند.

زبان ارتباطی، عادت رفتاری است كه افراد یك جامعه به طور مشترك آن را دارند. مسئولانی كه حوزه های خاصی از آسیب های اجتماعی را بررسی می كنند معتقدند بسیاری از مشكلات اجتماعی از استفاده غیرعاقلانه زبان یا اشكال دیگر برقراری ارتباط به وجود می آید.

انسان به واسطه زبان، قادر به پنهان كردن افكار و مقاصد خود و دروغ گفتن است. بشر به دلیل زندگی اجتماعی، دروغ های زبانی را به طور قراردادی به دو گروه قابل قبول و غیرقابل قبول تقسیم بندی كرده است. دروغ های قابل قبول و پذیرفتنی می توانند صنایع ادبی، استعاره، طنز، تعریف و تمجید، بازاریابی و تبلیغ، مبالغه و از این قبیل باشند و دروغ های غیرقابل قبول و دارای قباحت شامل تدلیس، جعل، تهمت، فحاشی و امثال آن است كه حكم تقلب را دارند و در بعضی موقعیت ها، در صورت رساندن ضرر به دیگری، از لحاظ قانون، تخلف محسوب می شوند. در قانون مدنی این تخلف قانونی، جرم و تحت عنوان تدلیس مطرح شده است.

 

 

 

 

روش تحقیق

یکی از اصلی تر ین بخش های هر کار پژوهشی را جمع آو ری اطلاعات تشکیل می دهد. چنانچه این کار به شکل منظم وصحیح صورت پذیرد کار تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری از داده ها با سرعت و دقت خوبی انجام خواهد شد این تحقیق با توجه به اهداف تحقیق و به منظور پاسخگویی به سؤال یاد شده با کتابخانه ای با استفاده از اطلاعات پیشین که جمع آوری شده مورد بررسی قرار گرفته است.

 

ابزارهای جمع آوری اطلاعات

مقالات پیشین ، کتاب، اینترنت

 

 

محدودیت های تحقیق

در انجام تحقیق با محدودیت ها و مشکلات زیادی مواجه بودم که در ذیل به اهم آنها اشاره می کنم:

الف( عدم آشنایی کافی با چگونگی انجام تحقیق و پژوهش به دلیل تجربه کم و ناآشنایی با اصول  پژوهش و تحقیق.

ب( عدم دسترسی به منابع و مأخذ مربوط به تحقیق.

ج( کمبود وقت به علت همزمان بودن انجام پروژه تحقیق با سال تحصیلی  و آزمون کارشناسی ارشد.

د( عدم دسترسی به پایان نامه ها ، خصوصاً پایان نامه های مربوط به موضوع انتخاب شده.

 

 

 

بیان مسئله

تدلیس به معنای فریب دادن و پنهان كردن واقع است. پس هرگاه فروشنده كالایی، برای فریفتن خریدار، وصفی موهوم را به كالای خود نسبت دهد یا عیبی را كه در آن است بپوشاند، در معامله تدلیس كرده است. بدین ترتیب در تدلیس نوعی تقلب و ریا وجود دارد و فرد فریبكار، بی اعتنا به شرافت شغلی و درستكاری متعارف، از اعتماد طرف معامله برای گول زدن او استفاده می كند. بر این مبنا گاه گفتن دروغ یا اظهاری نابجا سبب ایجاد حق فسخ قرارداد و یا معامله می شود و فرد دروغگو ملزم به جبران خسارت طرف معامله می شود. بدین جهت تدلیس در معامله با كلاهبرداری قرابت دارد.

چنانچه عمل فریبكارانه با استفاده از زبان دروغ، موجب هتك حرمت و یا ضرر و مكافات شود، عمل تدلیس به عنوان جرم كیفری قابل پیگرد قانونی است و فرد خاطی علاوه بر جبران خسارت، به حبس از شش ماه تا پنج سال محكوم خواهد شد. در این فصل، سوءنیت خاص، در هدف و خواست مرتكب به تحصیل نتیجه، وجود دارد.

شایان ذكر است كه از دیدگاه فقها و حقوقدانان، هر كار فریبنده ای موجب تدلیس نیست. بسیاری از جلوه پردازی ها و ظاهرسازی های معمول در تجارت، مانند تزئین كالادر حد متعارف كه از نظر عقلاپسندیده است، موجب ضرر و زیان نمی شود. بازاریابی و گزافه گویی تجاری، تدلیس نیست، زیرا هدف فروشنده دسیسه و تقلب و كار وی نامتعارف نیست. ارتكاب اعمال فریبنده در صورتی موجب ثبوت ضرر می شود كه در طرف دیگر عقد، اثر سوء گذاشته و وی را به انعقاد آن وادار نماید. در حقیقت بازاریابی به آن دسته از فعالیت ها و عملكردهای تجاری و بازرگانی اطلاق می شود كه موجب تسهیل فرایند مبادله كالاو خدمات بین فروشنده و خریدار شود و بدین ترتیب تقاضا و خواست مشتری، در اثر عملكرد بازاریاب برآورده می شود. تبلیغ یكی از فعالیت های ویژه در تجارت است كه به تناسب شرایط فرهنگی و اجتماعی در جامعه مخاطب تاثیر می گذارد.در این مبحث، زبان واسطه ای است برای تبادل اطلاعات و هدایت.

 

 

سوالات پژوهش

سوال اصلی

نقد و بررسی تدلیس در حقوق ایران

سوالات فرعی

آیا تدلیس از منظر حقوق ایران می تواند باعث ابطال قرارداد گردد؟

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

-1علت انتخاب موضوع

خانواده، اوّلین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که بشر در آن پای می نهد و مفهوم تعاون ،              نوع دوستی و از خود گذشتگی را فرا می گیرد. تمایل جنسی زن و مرد و هم چنین محبّتی که بین آن ها به سبب رابطه ی زوجیّت ایجاد می شود ، موجب شده که خانواده، به عنوان نهادی طبیعی و محترم از قدیم الایّام به وجود آید. همان گونه که تشکیل اجتماع از ضرورت های طبیعت انسان و تأمین سعادت اوست ، خانواده نیز به حکم نیازها و غرایز انسانی ایجاد شده است.

مسأله ی ازدواج و زناشویی از جمله ی امور منظّم زندگی اجتماعی است که آفریدگار جهان ، اساس آن را بنا نهاده است و هیچ امری در زندگی انسان ها نمی تواند به اندازه ی ازدواج ، بهروزی و خوشبختی و یا تیره روزی و بدبختی به بار آورد. پس برای هیچ چیز در زندگی نباید بیشتر از مسأله ی ازدواج ، اهمیّت قایل شد و هر کسی باید در زندگی به این مسأله ی بزرگ اهمیّت داده و روح و قلب خود را برای تنظیم آن آماده سازد.

خانواده ، یك واحد اجتماعى است كه هدف از آن تأمین سلامت روحى و روانى افراد است. دین مبین اسلام براى تمام افراد خانواده، حقوقى

 قایل است و این حقوق در قبال وظایفى است كه نسبت به یکدیگر دارند. ممكن نیست كسى را پیدا كنیم كه حقّى در موردى داشته باشد بدون این‏ كه وظیفه‏اى بر دوش او قرار گیرد. بنابراین ، همان‏طور كه مرد در برابر وظایفى كه نسبت به همسر و فرزندان خود دارد و این موجب شده كه حقوقى نیز به عهده ی آنان داشته باشد. زن نیز در قبال وظایفی كه در زندگى به عهده ی او نهاده شده است، از حقوقى برخوردار است .

شناخت این حقوق و تکالیف متقابل، چه بسا به بهبود روابط زوجین کمک شایانی خواهد نمود. خانواده، بنیان جامعه است و بنای اجتماع بر شالوده ی خانواده نهاده شده است. هرمقدار این بنیان از استحکام و صلابت برخوردار باشد ، بنای آن نیز مقاوم و مداوم خواهد بود. و این امر جز با شناخت و رعایت حقوق و تکالیف افراد خانواده، میسّر نخواهد شد.

با توجّه به این مقدّمه و گفتار سعی خواهد شد ، حقوق و حدود وظایف زوجین را در خانه و خانواده مورد بررسی قرار داده تا با استناد به قرآن و روایات معصومین(ع)، زوج های جوان را ضمن آگاه ساختن از حقوق و تکالیفشان، در بهبود روابطشان با همسرانشان کمک نماییم .

در این پژوهش ابتدا آیات و احادیثی را که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با موضوع مورد بحث مرتبط است ، جدا نموده و سعی شده با توجّه به تحلیل ساختاری و شیوه ی آرایش عناصر پیام ، وجوه پنهان پیام خداوند و معصومان (ع) را دریافته و سپس از سیره ی معصومین(ع) نیز بهره جسته و در نهایت به نتایجی دست یابیم، تا دانسته شود که هرچه را قرآن پذیرفته ، سنّت نیز آن را تأیید نموده است.

شایان ذکر است این پژوهش در پنج فصل به شرح ذیل تنظیم شده است:

فصل اوّل، به کلیات تحقیق اختصاص یافته است. در فصل دوّم، به مفهوم شناسی اشاره خواهد شد. فصل سوّم تحقیق ، به بیان حقوق متقابل زوجین از منظر قرآن و روایات اختصاص یافته است. و در فصل چهارم نیز تکالیف متقابل زوجین از دیدگاه قرآن و روایات مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. و بالاخره در فصل پنجم که به خاتمه اختصاص یافته است ، با  نتیجه گیری ، پیشنهادات و راهکارها و فهرست منابع پژوهش به پایان می رسد.

2– بیان مسأله

با عنایت به این که آگاهی و شناخت زن و شوهر از حقوق و تکالیف خود، نقش بسیار مهمّی در تحکیم روابط خانوادگی خواهد داشت ؛ بر آن شدم تا ضمن بیان مسأله از منظر قرآن و روایات و با استناد به این منابع ، به تشریح موضوع بپردازم. لذا ضمن احصاء هر یک از حقوق و تکالیف زوجین ، با استناد به آیات و روایات ، به ابعاد گوناگون آن اشاره گردیده است . بدون شک تبیین موضوع از دیدگاه قرآن و روایات و آگاهی زوجین از آن می تواند نقش بسیار مهمّی در تحکیم بنیان خانواده داشته باشد.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

وقتی تصادفی اتفاق می افتد رانندگان بخاطراین رویداد ناگوارمقصردانسته شده و سرزنش می شوند. زمانی که حالت هماهنگی وپایداری رانندگان درنقاط خاصی ازمسیر ازبین می رود مشخص می شود که مشکل فقط از رانندگان نیست ، بلکه اساسا” طرح هندسی مسیر نیز مرتبط با این موضوع است. از آنجایی که تصادفات به طور مساوی در سرتاسر شبکه راه توزیع نشده اند ، نقاط با نرخ تصادف بالا دلایل آشکاری هستند که نشان می دهند فاکتورهای دیگری علاوه بر خطای راننده در تصادفات دخالت دارد.
تقریباً 147000 نفر در سال در اثر حوادث جاده ای کشته می شوند. این گونه تخمین زده      می شود که تقریباً 60 درصد از تلفات جاده ای در راه های دوخطه برونشهری رخ می دهد و تقریباً نیمی از این تلفات در مقاطع قوسی شکل مسیر اتفاق می افتد . بررسی تصادفات نشان داده است که در راه های دوخطه برونشهری ، نرخ تصادفات در قوس های افقی 3 تا 5 برابر بیشتر از مقاطع مماس مسیر می باشد .
بسیاری عقیده دارند که دستورالعمل ها طرح هندسی راه ، مقیاس مشخص و صحیحی را از ارزیابی سطح ایمنی راه ها ارائه نمی کند . تعداد کثیری از نویسندگان نگرانی خود را پیرامون عدم درنظرگیری ملاحظات ایمنی به صورت کمّی ( مقداری ) در دستورالعمل های طرح هندسی ، بیان کردند . به عنوان مثال :
[ 3 ]Feuchtinger and Christoffers: [وقتی جاده ای مورد بهره برداری قرار می گیرد تصادفات رخ داده در آن ، تنها نشان دهنده عملکرد ایمنی جاده است . در فاز طراحی ، روشی برای بیان ایمنی ترافیک وجود ندارد [.
 
 
[ 4 ]Bitzl :
]بر خلاف سایر رشته های مهندسی ، در طراحی راه تقریباً غیرممکن است که بتوان سطح ایمنی جاده را تعیین کرد . به عبارت دیگر ، دستورالعمل ها مقادیر بنیادی و اصولی را برای توصیف سطح ایمنی راه در ارتباط با پارامترهای طراحی و شرایط ترافیکی فراهم نکره اند ، در

 حالی که در سایر رشته های مهندسی مانند سازه ها ضوابط و معیارهای ایمنی برای ساخت پلها و ساختمان ها وجود دارد[ .

[ 5 ] Kerbs and Kloeckner:
]اگر دستورالعمل های طراحی مسیر ایمنی جاده ها را تضمین می کنند ، پس هیچ یا تعداد اندکی تصادف باید رخ دهد . وقتی تصادفی اتفاق می افتد ، فقط رانندگان به خاطر این اتفاق ناگوار سرزنش می شوند . تصادفات به طور یکنواخت در سطح شبکه راه توزیع نشده اند. نقاطی که تصادفات بالاتری دارند نشانه آشکاری هستند که علاوه بر اشتباه راننده ، پارامترهای تأثیرگذار دیگری دخالت دارند [.
[ 5 ]  Mackenroth:
] وقتی راننده ای درنقطه حادثه خیزی از جاده تصادف می کند ، اغلب گفته می شود که طرز رانندگی او عامل تصادف بوده است . وقتی رانندگان به دفعات زیاد در یک نقطه از جاده دچار حادثه می شوند مشخص می شود که مشکل تنها از رانندگان نیست ، بلکه اساساً طرح هندسی مسیر نیز مرتبط با این موضوع است [.
بنابراین جابجایی موثر و ایمنی ترافیک به طور قابل ملاحظه ای تحت تأثیر مشخصات هندسی مسیر است . مشاهده نقشه های نقاطی که تصادف در آن ها رخ داده است نشان می دهد که تصادفات در محل قوسی ها ، به ویژه قوس های بسیار تیز ، تجمع یافته اند .
در همین ارتباط ، این یک واقعیت است که راه های دوخطه برونشهری بیشترین خطر تصادفات و صدمات را ایجاد می کنند . بنابراین به این بخش از شبکه راه باید در مراحل طراحی ، طراحی های مجدد و همچنین انجام فعالیت های RRR ( ترمیم ، نوسازی و بازسازی رویه راه ) توجه و تأکید خاصی داشت .
بسیاری از متخصصان بر این عقیده اند که تغییرات ناگهانی در سرعت عملکردی منجر به تصادفات در راه های دوخطه برونشهری می شود و این ناپایداری و ناسازگاری در سرعت ممکن است به طور قابل ملاحظه ای ناشی از تغییرات ناگهانی در مشخصات و المان های مسیر باشد .
بنابراین اگر مقاطع راه نسبت به هم سازگارتر و هماهنگ تر ساخته شوند ، رفتار رانندگی نیز پایدارتر و سازگارتر شده و این یکی از گام های ارزشمند در جهت کاهش مانورهای پرخطر راننده و افزایش ایمنی ترافیک در راه های دو خطه برونشهری می باشد .
بنابراین مقاطع قوسی شکل مسیر و قوس های اتصالی که با آنها مرتبط است می تواند عامل مهمی برای کاهش تعداد و شدت تصادفات باشد. عدم سازگاری و هماهنگی بین سرعت خودرو و شرایط مسیر و هندسه آن موجب به وجود آمدن حادثه می شود که یکی از اهداف اصلی در این پژوهش کاهش این نوع از تصادفات است .
اگر المان های راستای افقی مسیر با یکدیگر سازگار نباشند ، راننده به علت مواجه شدن با تغییرات ناگهانی در مشخصات مسیر ، نمی تواند سرعت مناسبی برای خودرو تعیین کند و بنابراین کنترل وسیله نقلیه به ویژه در قوس ها ا ز دست او خارج می شود . این ناسازگاری ها باید توسط مهندس کنترل شود . از آنجایی که راه های دوخطه برونشهری میزان نرخ تصادفات و نرخ هزینه تصادفات بالاتری را نسبت به راه های چندخطه از خود نشان می دهند ، تأکید و توجه خاصی باید به این بخش از شبکه راه در طی فرآیندهای طراحی ، طراحی های مجدد ، پروژه های ترمیم ، نوسازی و بازسازی رویه راه قرار داده شود .
روش توصیف شده در این پژوهش ، یافته های حاصل از معیارهای سنجش :
1 – سازگاری در طراحی
2 – پایداری در سرعت عملکردی
3 – تناسب و هماهنگی در دینامیک رانندگی
را تأیید و تصدیق می نماید .
سپس این معیارهای ایمنی باهم ترکیب شده و به صورت یک مدل ساده سازی شده کلی جهت ارزیابی فرآیند ایمنی درآمد. همچنین در این تحقیق ، موضوع ایمنی با ملاحظات اقتصادی ، زیست محیطی و مسائل زیباشناختی هماهنگ گردیده و در نظر گرفته شده است . این پژوهش  می تواند به عنوان راهنما و کمک کننده ای گرانبها برای اساتید و مربیان ، دانشجویان ، مشاوران و مهندسان راه و همچنین پژوهشگرانی که در زمینه طرح راه و مهندسی ایمنی ترافیک فعالیت می کنند باشد .
بر اساس اطلاعات و داده های بسیار زیادی که پیرامون سرعت عملکردی و تصادفات در اروپا و امریکا فراهم بود ، رده های طراحی ایجاد شدند تا از نظر ایمنی ترافیک ، مقاطع جاده را در سه سطح طراحی خوب ( خطر كم )، متوسط (دارای نقص های ایمنی متوسط) و ضعیف (خطرناك) تقسیم بندی كنند. این سطوح طراحی بر اساس 3 معیار ایمنی ارزیابی می شوند که سرعت طرح و سرعت عملکردی و تناسب در دینامیک رانندگی را برای طراحی راه های جدید و بررسی راه های موجود دوخطه برونشهری ، مورد ارزیابی قرار می دهند.
به منظور دستیابی به یک فرآیند ارزیابی کلی و سراسری ، این سه معیار ایمنی با هم ترکیب شده و به صورت یک مقیاس ایمنی سراسری درآمدند . در نهایت ، روابط بین نرخ تصادفات ( AR ) و نرخ هزینه تصادفات ( ACR ) با پارامترهای طراحی ( نرخ تغییر انحنای یک مقطع قوسی شکل ، شعاع قوس ، پهنای روسازی ) برای سطوح سه گانه تجهیزات جاده ای مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت.
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

«اگر سلامتی روانی انسانها مهمتز از سلامتی جسمی آنها نباشد لااقل هم سطح آن خواهد بود» (مطهری)

از آغاز پیداش انسان همواره مسأله سلامتی او نیز مطرح بوده است.

اما عموما بعد جسمانی او نیز در نظر گرفته می شود و كمتر كسی است كه به بعد روانی آن نیز اهمیت بدهد. در حالیكه به تعریف سازمان بهداشت جهانی «سلامتی تنها نبود نقص عضو یا نبود بیماری نیست بلكه حالت كامل رفاه جسمی روانی است».ت (گنجی 1376)

برای اینكه سلامت جسمی و روانی یك جامعه را بررسی كنیم نمی توانیم تمامی افراد آن جامعه را ارزیابی كنیم بلكه از نمونه گیری از جامعه مورد نظر استفاده كرده و نتایج را به جمعیت مبنا تعمیم می دهیم. به همین خاطر وارد قلمرو علمی شده ایم كه «همه گیر شناسی» نام دارد. و آن علمی است كه تمامی جنبه ها و رویدادها و حالات مختلف تندرستی جامعه را در بر می گیرد. متأسفانه با توجه به اهمیت بالای همه گیر شناسی بیماریهای روانی به خصوص همه گیر شناسی در ارتباط با سازمانها و نهادهای دولتی و خصوصی ، این نوع مطالعات در ایران كمتر انجام پذیرفته است كه عوامل بسیاری از قبیل وقت گیر بودن، زحمت زیاد، داشتن هزینه های سنگین مطالعاتی، و از طرف دیگر عدم سناخت كافی نسبت به اختلالهای روانی عوارض و پیامدهای آن بر روی افراد خانواده و اجتماع در این بابت تأثیر گزار بوده است.

در بحث راجع به سلامت روانی عوامل متعددی هستند كه می توانند بر میزان سلامت روانی تأثیر گذار باشند. مثلاً : عواملی همچون سن،

 جنس، نوع اشتغال و طبقه اجتماعی- اقتصادی را می توان نام برد. كه ما در این تحقیق به بررسی بعضی از این عوامل می پردازیم.

با امید این كه دست اندر كاران مسادل بهداشتی و بخش درمان و آموزش پزشكی امكانات و سرمایه ای لازم در این زمینه مبذل دارند تا شاهد انجام پژوهشهای بیشتری در مورد سلامت روانی در مركز مختلف باشیم.

 

 

1-2 بیان مسئله

بیماری های روانی از بدو پیدایش بشر وجود داشته و هیچ فردی در مقابل آن مصونیت ندارد، و این خطری است كه بشر را تهدید می كند. عدم سازش و وجود اختلالات رفتار در جوامع انسانی بسیار مشهور و فراوان است. در هر طبقه و صنفی و هر گروه و جمعی اشخاص نامتعادلی زندگی می كنند.

این موضوع برای كسانی كه ارتباط نزدیكی با معلولان جسمی و ذهنی دارند و یا كسانی كه در مؤسسات نگهداری از بیماران روانی كار میك نند، اهمیت بیشتری پیدا می كنند.

ادارات بهزیستی از جمله مؤسساتی است كه كاركنان شاغل در آن دارای یك ارتباط متقابل چه بصورت مستقیم یا غیر مستقیم با معلولان جسمی و ذهنی و حتی بیماران روانی هستند كه این امر باعث ایجاد استرس و اضطراب در كاركنان بهزیستی می شود و بدین ترتیب محیط كاری در بهزیستی حالتی تنش زا پیدا می كند.

با چنین وضعیتی مقامات دولتی و مدیران ارشد چنین سازمانهایی لازم است، توجه خاصی به وضعیت بهداشت روانی كاركنان خود داشته باشند. میزان سلامت روانی كاركنان را مورد بررسی قرار دهند و به نتایج حاصله توجه خاصی داشته باشند با ارائه و تنظیم برنامه های جدیدتر و ایجاد تغییراتی در محیط ، میزان و شرایط كاری در بهزیستی در جهت بهبود سلامت روانی كاركنان خود علی الخصوص زنان داشته باشند.چرا كه زنان شاغل در بهزیستی، هم در منزل و هم در محیط كاری وظیفه ای سنگین را به دوش می كشند و به دلیل دوم اینكه تمام تحقیقات گذشته خارجی همچون مطالعات نیوهاون، مانهاتان وتحقیقات داخلی كه توسط باش و بهادرخان و دیگر افراد در زمینه همه گیر شناسی بیماریهای روانی انجام شده است بر این امر تأكید داشته است كه سلامت روانی وابسته به جنسیت است و همواره میزان سلامت روانی در زنان كمتر از مردان بوده است.

منظور از سلامت روانی همان احساس رضایت و بهبود روانی و تطابق كافی اجتماعی با موازین مورد قبول هر جامعه می باشد. (فرهنگ روانپزشكی كمپل – پورافكاری 1373)

همچنین در فرهنگ روانشناسی لاروس سلامت روانی را استعداد روانی برای هماهنگ و خوشایند و مؤثیر كردن كار برای موقعیتهای دشوار و توانایی داشتن تعریف كرده است.

اما هنوز مشخص نشده است كه :

آیا سلامت روانی بر متغیرهای دیگر نیز وابسته است؟

البته بسیار واضح است كه دانستن میزان شیوع و عوامل ایجاد كننده این آسیبها در سنین و جنسهای مختلف می تواند اطلاعات مفیدی را برای برنامه ریزیهای بلند مدت و كوتاه مدت در اختیار قرار دهد و با تدابیر قابل اتخاذ بر اساس این اطلاعات می توان از بسیاری از مشكلات جلوگیری كرده و در كاهش هزینه های مروبط مؤثر باشد.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

و پیش نیاز آموزش است. معلم می‌تواند با شناخت و اجرای مدیریت صحیح، تاثیر و کارایی  تدریس را افزایش و مشکلات رفتاری دانش‌آموزان را کاهش دهد. هدف اصلی مدیریت کلاس، همانند هدف آموزش « خود رهبر شدن دانش‌آموزان است». هدف این است که دانش‌آموز به جای آنکه به کنترل خارجی نیاز داشته باشد بتواند آگاهانه رفتار خویش را کنترل کند  و رفتارمطلوب جزئی از شخصیت اوشود (بهاری، 1379، 37).

هدف از روش‌های اداره کلاس، فراهم کردن جوی است که در آن تدریس راحت تر صورت  پذیرد. آنچه در اداره موثر کلاس درس همواره باید مدنظر باشد، الویت تاکید بر پیشگیری از بدرفتاری نسبت به مقیاس‌های تسکین دهنده، مانند تنبیه است. مشکلات بالقوه رفتاری باید شناخته شود تا با اعمال روشهای صحیح در کلاس از پیشروی آنها جلوگیری گردد .

به اعتقاد بسیاری از معلمان ومدیران مسائل مربوط به انضباط، کنترل و اداره کلاس مهمترین علل ناموفق بودن معلمان است. هنگامی‌كه بیشتر وقت کلاس صرف مشکلات انضباطی شود بطور عملی زمان کمتری برای تدریس و یادگیری دروس باقی می ماند(رضایی، 1383، 10).

گزارشها نشان داده است که بیش از 50%  درصد زمان کلاس صرف مسائل انضباطی واداره کلاس می‌شود (الیز، 2003). مربیان برجسته همیشه تاکید داشتند کیفیت آموزش، یک عامل  کلیدی و موثر بر رفتاردانش‌آموزان و موفقیت آنهاست. اما در رویکردهای  نوین به آموزش، نقش دانش‌آموز در فرایند یاددهی – یادگیری افزایش یافته است، و توسعه مهارتها و تواناییهای دانش‌آموزان برای پذیرش مسئولیت یادگیری خود هدف واقع شده است، درنتیجه چگونگی واکنش معلم به بدرفتاری دانش‌آموزان به دلیل تاثیر فراوان بر عملکرد آن اهمیت یافته است چنانکه یک شیوه اثربخش می‌تواند سبب افزایش جایگاه دانش‌آموزان در کلاس و یا عزت نفس آنها شود وآنها را به پذیرش مسئولیت خود ترغیب کند (جانز، 1990).

بنابراین تغییرات ساده درفنون برنامه درسی و آموزشی، برای خلق یک محیط مبتنی بر نیازهای دانش‌آموزان و خلق یک جامعه یادگیری درکلاس کافی نیست؛ بلکه برای فراهم کردن چنین محیط  همکارانه‌ای در کلاس نیازمند تئوری مدیریت کلاس هستیم (مارتین، 2003). بنابراین لازم است در این خصوص فنون و ویژگیهای مورد نیاز مدیریت کلاس شناسایی و تبیین گردد،  تا مورد استفاده همه کسانی که با آموزش و پرورش سرو کار دارند قرار گیرد.

 

 

 

1-2  بیان مساله

با اهمیت یافتن نقش دانش‌آموز درفرایند یاددهی – یادگیری متغیرهای دانش‌آموزی[1] اعم از انگیزه، استعداد، تواناییهای شناختی و فراشناختی، دانش، مهارت فرد و غیره به عنوان عوامل موثر بر یادگیری مطرح شدند.

وانگ[2] و همکاران (1990) در یک فراتحلیل جامع برمتون و تحقیقات مربوط به یادگیری، دریافتند که، متغیرهای دانش‌آموزی نسبت به دیگر متغیرهای موثر بر یادگیری الویت داشته و از این بین، عامل توانایی فراشناختی دانش‌آموزان با بالاترین نمره در بین کل متغیرها بعنوان یک عامل بسیار مهم بر یادگیری شناخته شده که در متون علمی معاصر تاکید فراوانی برآن شده است.
(وانگ و همکاران، 1990).

طبق جدیدترین تئوریهای یادگیری، کیفیت یادگیری بستگی به تواناییهای یادگیرندگان در هدایت و جهت دهی  به یادگیری خودشان، توسعه مهارتهای پرسشگری، یادگیری تفکر و کنترل فرایندهای یادگیریشان دارد؛ در این بین « مهارتهای فراشناختی » مفاهیم اصلی و کلیدی هستند.

اصطلاح فراشناخت برای اولین با در سال 1976 توسط جان فلاول وارد حیطه روان شناسی شناختی شد؛ وی این اصطلاح را به عنوان هر گونه دانش یا عمل شناختی که موضوع آن فعالیتهای شناختی وتنظیم آن است تعریف می‌كند. درحیطه روانشناسی شناختی فراشناخت دو بعد اساسی را در بر می‌گیرد؛ دانش فراشناختی[3] و مهارتهای کنترل شناخت یا خود – تنظیمی[4] (مک یوزد، 1997).

به گفته فلاول (1988) بعد اول شامل دانش و باورهای فرد درباره عوامل و متغیرهایی است که با هم در فرایند شناختی تعامل دارند، که این عوامل یا متغیرها عبارتند از دانش درباره تواناییهای خود، ویژگیهای تکلیف و راهبردهای شناختی است. و جزء دوم تنظیم شناختی است که اشاره به فرایندهایی دارد که شناخت را هماهنگ می‌كنند. این بعد شامل مهارتهای فراشناختی است و در انواع فعالیتهای شناختی از جمله رد وبدل کردن اطلاعات بصورت کلامی، نوشتن، فراگیری زبان، ادراک، توجه حافظه، حل مساله، شناخت اجتماعی و اشکال مختلف خود آموزی و کنترل خود نقش مهمی‌بازی می‌كند (فلاول، 1377، 170). این مهارتها عبارتند از ؛ برنامه ریزی، سازمان دهی، مدیریت اطلاعات، ارزیابی واشکال زدایی[5] (اسکراو، 1994).

اسکراو[6] و مشمن[7]، گستره وسیعی ازمتغیرها را در شکل گیری فراشناخت موثر میدانند و معتقدند سه عامل در ایجاد و پایه گذاری فراشناخت فرد دخالت دارد؛  یادگیری‌های فرهنگی[8]،  ساخت یابی فردی[9] و تعامل با همگنان[10].

نظریه‌های فراشناختی فرد از درونی شدن فرهنگ از طریق یادگیری اجتماعی ساخته می‌شود و مفاهیم مشترک اجتماعی از طریق آموزش

 رسمی و غیر رسمی‌به کودکان انتقال داده می‌شوند.

بنابراین خود افراد نیز ساختارهای مشخصی را بنا می‌كنند تا مهارتها و راهبردهای شناختی خود را توسعه و دانش فراشناختی خود را تنظیم  کنند و نیز بتوانند شرایطی را بوجود آورند تا در یادگیری، خود تنظیم شوند. تعامل همگنان شامل یک فرایند سازمان دهی اجتماعی است و از انتقال فرهنگی و ساخت فردی متمایز است.

همگنان شامل افرادی دارای سطح مشابه شناخت هستند که تعامل با آنان باعث افزایش عملکرد فرد درتکالیف شناختی می‌شود (اسکراو، 1995).

با توجه به نقش این عوامل، شکل گیری مهارتهای فراشناختی را درکلاس باید در ارتباط با محدوده وسیعتری از متغیرهای کلاس درس بررسی کرد. کمیت و کیفیت تعاملات و ارتباطات  دانش‌آموزان با یکدیگر و با معلم، شیوه‌هایی که جهت کنترل فعالیتها و رفتار دانش‌آموزان اعمال میشود همچنین  آموزش، همگی می‌توانند عواملی اثرگذار بر میزان تحقق مهارتهای فراشناختی  دانش‌آموزان باشد.

این متغیرها  که درمجموع به آنها مدیریت کلاس[11] گفته می‌شود، به وجود آورنده  محیط روان شناختی – اجتماعی کلاسی‌اند و میتوانند  اثرات متفاوتی بر درک یادگیرنده ازخود وتوانایی او در کنترل یادگیری و نظام شخصی بگذارند(مارتین، 1996).

معلمان بر اساس نگرشها و باورهایشان در خصوص ماهیت رفتار دانش‌آموزان شیوه‌های گوناگونی از مدیریت در کلاس را بکار می‌برند که هرکدام می‌تواند اثرات متفاوتی بر عملکرد دانش‌آموزان بگذارد. پژوهشگران با مشاهده رفتار معلمان شیوه‌های مختلفی از مدیریت کلاس گزارش داده‌اند. آنچه برای پژوهشگران در این حیطه اهمیت دارد، شناخت تفاوتهاست؛  اینکه چه شیوه‌ای از مدیریت کلاس موثر و مفید است. گلیکمن[12] و تامشایر[13] (1980) و ولفگانگ[14] (1995) با توجه به سه متغیر مدیریت کلاس یعنی؛ مدیریت آموزش[15]، مدیریت رفتار[16] و مدیریت افراد[17]، در یک پیوستار، سه رویکرد به مدیریت کلاس را شرح میدهند؛ رویکرد غیرمداخله گرایا[18]ن، رویکرد تعامل گرایان[19]، و رویکرد مداخله گرایان[20].

در رویکرد غیر مداخله گرایان با فرض اینکه افراد بر اساس فطرت وذات خود رفتارمی‌كنند وتربیت فقط فراهم کردن زمینه برای بروز این استعداد‌های ذاتی است، اعتقاد بر این است که کنترل کمی‌بر فعالیتهای دانش‌آموزان اعمال میشود. از طرفداران این سبک می‌توان، گردن[21] (1991). و هیم‌گیوت[22] (1972) را نام برد.

اما درمقابل، رویکرد مداخله گرایان بر این مفروضه استوار است که محیط بیرونی، رشد را شکل می‌دهد؛ و تغییر رفتار پایه تئوریک اندیشه این مکتب است. کانتر (1992) بیان می‌كند انضباط یک نمونه از ایدئولوژی مداخله گرایان است. دراین سبک هدایت وکنترل زیادی بر دانش‌آموزان صورت می‌گیرد. چند نمونه از طرفداران مداخله گرایی عبارتند از؛ لی کانتر[23] (1992) و فردریک جانز[24](1987).

رویکرد تعامل گرایان در بین دو سبک بالا قرار دارد که هم بر فعالیتهایی که افراد برای تغییر محیط انجام  می‌دهند وهم بر تاثیر عوامل محیطی بر افراد تاکید دارند. در چنین فضای مدیریتی، فرصت برای تعامل دانش‌آموزان و معلم بیشتر است و دانش‌آموزان شانس بیشتری برای کنترل مطلوب بر فعالیتهای خود دارند. اصول نظری این سبک توسط آلفرد آدلر و دریکرز توسعه یافته است. (مارتین و بالدوین، 2000).

معلمان طبق باورهایشان درباره یادگیری و رشد دانش‌آموزان شیوه خاصی از مدیریت را در کلاس اعمال می‌كنند و بر این اساس که کدام رویکرد بر اعتقادات وعمل آنان مسلط است سبک مدیریتی آنان مشخص میشود و هر سبک با ایجاد شرایطی خاص ومتفاوت در جو اجتماعی کلاس می‌تواند تاثیر متفاوتی بر رشد مهارتهای فراشناختی دانش‌آموزان بگذارد.

[1] – Student Variabels

[2] – Wang

[3] – Metacognitive Knowledge

[4] – Self-regulation

[5] – Debugging

[6] – Scraw

[7] – Moshmen

[8] – Cultural Learning

[9] – Individual Construction

[10] – Homogeneity In Teraction

[11] – Classroom Management

[12] – Glickman

[13] – Tamshrio

[14] – Wolfgang

[15] – Instraction Management

[16] – Behavior Management

[17] – People Management

[18] – Non-Interventionist

[19] – Interactionist

[20] – Interventionist

[21] – Gordon

[22] – Haim Ginott

[23] – Lee Canter

[24] – Ferdric Jones

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)